رییس جمهور تاپای جان برای نظام ریاستی استاده است
رییس جمهور تاپای جان برای نظام ریاستی استاده است
رییس جمهور اسلامی افغانستان درسخنرانی افتتاحیه ای خود گفته است که نظام های زیادی درافغانستان تست شد دیگر نمی خواهد شاهد تست نظام سیاسی دیگری درافغانستان باشد.وی نظام ریاستی کنونی را مشارکتی برخواسته ازآراء مردم دانست وگفت که تاپای جان برای حفظ آن استاده است.
صحبتهای رییس جمهوری کم ترین انعکاس را دررسانه های بین المللی داشت دلیل مساله بنظر کم مایه بودن آن بود همه ای آنچه را که ایشان به دوزبان پشتو ودری درمراسم دومین سال شانزدهمین دورپارلمان کشور، ایراد کرد ،تماما مطالب تکراری بود که مردم بارها آن را شنیده بود دلیل بازتاب نداشتن آن یکی تکرار مفاهیم بود. موضوعات هرگز تازه گی نداشت.دیگراینکه رییس جمهوردرمطالب خود استدلا ل اندکی داشت.همه ای مطالب گزارش های ژورنالیستی بیش نبود.ایشان ازصلح سخن گفت واشاره به جرگه های عنعنوی داشت.ولیستی ازشهدا سالجاری را خواند واشارات اندکی به دست آوردهای نظام داشت ومطالبی را درمورد انتقال مسئولیتهای امنیتی بیان کرد وازکشورهای دورونزدیک سپاس گزاری نمود.
رییس جمهور تنهای مساله ای را که عکس العمل دربرابر یک فکرسیاسی بود بدون استدلال بیان نمود وی گفت که درافغانستان نظام های زیادی تست شده ودیگرنمی خواهد توسط خارجیهای شاهدآزمایش نظام دیگری باشد وتاپای جان برای حفظ نظام کنونی استاده است.نظام کنونی که رییس جمهور تاپای جان برای حراست آن استاده می شود نظام ریاستی دربرابرنظام پارلمانی است. نظام ریاستی وپارلمانی درواقع دوفکر سیاسی ودو روش حکومت داری است.
کنفرانس برلین که رهبران جبهه ملی افغانستان درآن اشتراک کرده بودند،پایه ای بحث های داغ سیاسی گردید وامروز تبدیل به گفتمان سیاسی شده است اما می تواند گفت که طرح نظام پارلمانی درمرورزمان تبدیل به گفتمان ملی می شود زیرا نظام پارلمانی صدارتی بدون تردید طرف داران زیادی دارد وهرگز درافغانستان نظام پارلمانی صدارتی تست نشده است.
درافغانستان نظام های زیادی تغییرکرده ورییس جمهورامروزاشاره به آنها داشت ولی همه آن نظام ها یا سلطنت مطلقه بود ویانظام ریاستی توتالیتر. ازسال 1919 تا 1929 دوره امانی، امارت تبدیل به سلطنت شد.شاه امان الله امیری بود مثل امراء گذشته که برای اولین بار لقب وعنوان سلطان را به خود گرفت. شاه امان الله تماما با نظام سلطنتی متمرکز حکومت کرد.افکار واندیشه های ترقی خواهانه محمود طرزی وملکه ثریا ومحمد ولی خان دروازی وآقای داوی ودیگران ،پایه های فکری سلطنت اما ن الله را تشکیل می داد.دوره امانی درمقایسه باساختارسیاسی گذشته وآینده خودش، فوق العاده بود اما نظام متمرکز وغیرپارلمانی بود منظورازغیرپارلمانی این است که پارلمان اختیارات اندکی ویا اصلا نداشت.
دوره کوتاه نادرخان ودوره های صدارت محمد هاشم خان اخته و شا ه محمود خان تا سال 1953 استبدادی ، صدارتی ومتمرکزبود .ازسال1953 تاسال1963 دوره صدارت سردارمحمد داودخان نظام سیاسی درافغانستان متمرکزوبصورت خود کامه اداره می شد پارلمان دراین دوره همانند دوره های پیشین هرگزجرات سئوال ازصدراعظم داودخان رانداشت وی حاکم مطلق العنان بود وپاسخ گو دربرابرپارلمان کشورنبود.
اشکا ل کاردرشرایط حاضر، همین است که رییس دولت دربرابر پارلمان پاسخ گو نیست. بیش ازیک دهه ازحکومت رییس جمهورکرزی می گذرد پارلمان نتوانسته رییس جمهور را احضاروعیب ها ونواقص حکومتش را به وی گوش زد نماید. ازسال1963 تا سال1973 که ازآن بعنوان دهه ای دمکراسی ودهه ای قانون اساسی نامبرده شده .افغانستان شاهد تحول درنظام سیاسی خود بود قدرت موروثی برداشته شد.پارلمان نقش برجسته داشت وچهارصدراعظم تغییر کرد. احزاب سیاسی چپ وراست بوجود آمد اما باکودتای داود خان به دهه ای دموکراسی مهربطلان زده شد.
ازسال 1973 تا 1978 ساختارسیاسی جمهوری متمرکز وتوتالیتر بجای نظام سلطنتی مطلقه درافغانستان ،تغییر کرد دراین سالها، پارلمان هیچ نقشی ندارد نظام ریاستی متمرکز خودکامه واستبدادی است.با کودتای دوحزب کمونیست خلق وپرچم واشغال افغانستان دردهه ای هشتاد وپس ازخروج نیروهای شوروی ازافغانستان ،دوره ای حکومت مجاهدین پیش آمد که این دوره تماما با منازعات داخلی گذشت ومجاهدان موفق نشد که نظام پارلمانی ویا ریاستی را به معنی درست آن تشکیل دهد حکومت استاد ربانی توفیق یک ساختارسیاسی پارلمانی ویاریاستی را به دلیل مداخلات خارجی بخصوص پاکستان نداشت .
طالبان که درسال 1994 جنگ های خونینی را شروع کرد ودرسال 1996 قدرت را درکابل بدست گرفت نظام سیاسی شان امارت اسلامی بود که قدرت بصورت بسیاروحشتناکی سنترالیز شد استبداد امارت طالبان بی گانه و با همه ی ساختارهای تعریف شده دردنیا سرنا سازگاری داشت.دوره های موقت ، انتقالی، وحکومت منتخب که با کنفرانس بن درسال2001 آغاز شد ورییس همه ای این دوره ها آقای رییس جمهورحامد کرزی بود.
امروزدرسخنرانی رییس جمهور، ما این مفاهیم را دانستیم که گویا همه نظام ها درافغانستان تست وآزمایش شده ونظام ریاستی فعلی مشارکتی است وخارجیها درآن نقشی ندارد وبرای حفظ وبقایی آن رییس جمهور تاپای جان می استد.حقیقت مساله این است که درهیچ یک از دوره های که رییس جمهورمدنظر داشت ،تنها نظامی که آزمایش نشده نظام پارلمانی است وهمه نظام ها درافغانستان، حد اقل در صدسال اخیر تماما ساختارهای متمرکز توتالیتروغیر پارلمانی داشته که مورد آزمایش قرارگرفت.
حکومت رییس جمهورکرزی نیزمتمرکز است واعتراض اساسی دراین است که بین حکومت رییس جمهورکرزی وحکومتهای پیشین هیچ تفاوتی نیست زیرا ماهیت نظام سیاسی فعلی باماهیت نظام سردارمحمد داوودخان هیچ فرقی ندارد پارلمان دراین دوره است اما پارلمان ونمایندگان مردم توانایی سئوال ازرییس جمهوررا ندارد چنانچه پارلمان نمی توانیست ازسردارمحمد داود سئوال نماید.
نکته ای دیگر اینکه خارجیها نباید درامور افغانستان مداخله نماید درحالیکه حکومت رییس جمهور یک روزهم نمی تواند بدون خارجیهای وکمک آنها دوام بیاورد حکومت چنان وابسته به خارجیها است که نمی تواند بدون امکانات آنها اردو وپولیس خود را اداره نماید.ازسال 2014 تا سال 2024 افغانستان به کمک بیش از140 میلیارد دولارخارجی احتیاج دارد.سخنان رییس جمهورافغانستان درمراسم افتتاح پارلمان ،عکس العمل دربرابرنشست مخالفان سیاسی اش دربرلین بود منظورایشان ازخارجیها اشاره به چهارسناتورآمریکایی است که درنشست برلین شرکت کرده بودند ونظرات جبهه ملی را که خواهان نظام پارلمانی بجای نظام ریاستی بود را تاییدکردند.
افغانستان دیگرنمی تواند ازمایشگاه نظام های سیاسی با شد.حرف اصلی همین است که درافغانستان هرچه آزمایش شده نظام های دکتاتوری توتالیتر واستبدادی بجای نظام پارلمانی بوده ونه چیزدیگر.رهبران اپوزیسیون می خواهند که ساختارنظام پارلمانی که اصلا درافغانستان آزمایش نشده وهیچ خارجی آنرا تست نکرده بجای نظام های تست شده درافغانستان، باجرای گذاشته شود. نظام رییس جمهورکرزی دربن توسط خارجیهای بوجود آمد وادامه این نظام ریاستی نیز به وجود خارجیها بستگی دارد.
افغانستان درطول تاریخ خود آزمایشگاه نظام های سلطنتی، ریاستی خود کامه، بوده ونه نظام پارلمانی مردم سالار.نظام کنونی مردم سالارنیست زیرا که قدرت به دست رییس جمهوری است که هیچ کس، توانایی سئوال را ازوی ندارد درجریان ده سال گذشته کی توانسته ازحکومت سئوال کند.پارلمان دربرابر اراده ای حکومت خاضع است وهیچ اقتداری ندارد دلیل آن نظام توتالیترریاستی است.
ماهیت دولت رییس جمهورکرزی با ماهیت نظام های پشین آزمایش شده یکی است.درافغانستان همواره نظام های استبدادی تست شد ونه نظام های مردمی وهیچ گاهی درافغانستان حکومت مردمی وجود نداشته وقدرت دراختیارمردم ونمایندگانش قرارنداشته قدرت دراختیارسلطان ویارییس جمهوربوده ونمایندگان مردم دربرابر حکومت فاقد صلاحیت .
اشکال اساسی درساختارسیاسی است واین ساختارباید تغییرنماید ونظام پارلمانی ومردم سالار که هرگز درافغانستان به آزمایش گرفته نشده باید آزمایش شود وقدرت دراختیارمردم ازطریق نمایندگان شان باشد.رییس جمهور امروزاز، آزمایش ده ها نظام سیاسی درافغانستان سخن گفت اما این نظام های آزمایش شده نظام های متمرکزواستبدادی بوده ونه نظام پارلمانی.مخالفان سیاسی رییس جمهورکرزی می گویند که نظام های استبدادی نباید دیگردرافغانستان تست شود حکومت رییس جمهوردرطی ده سال گذشته آزمایش شد وکارایی نداشت اکنون جایش را باید به نظام پارلمانی بدهد وبرای اولین باراست که رهبران سیاسی خواهان نظامی هستند که هیچ گاهی درافغانستان امتحان نشده است.تاکنون بگفته ای رییس جمهورهرچه تست شده وخارجیها درآن دخالت داشته نظام های متمرکز ریاستی بوده ویاحکومتهای مطلقه ای سلطنتی.
سخنان امروزرییس جمهورافغانستان گذشته ازتکرار مفاهیم این عیب را نیز داشت که خواسته های مخالفین خود را آزمایش شده دانست درحالیکه مطالبات سیاسی رهبران جبهه هرگزدرافغانستان عملی نشده وهرچه ما درتاریخ افغانستان دیدیم حکومتهای خودکامه ریاستی وسلطنتی بود ونکته ای دیگر درسخنان افتتاحیه پارلمان ، اشاره به خارجیها بود.دخالت خارجی وحضور آنها همیشه درکنار زمامداران خودکامه بوده ودرکنارآنها، قرارداشته وآنها مشترکا نظام های سیاسی ازجمله حکومت رییس جمهورکرز را ساخته اند.هیچ خارجی درافغانستان برای نظام مردم سالار پارلمانی تلاش نکرده هم اکنون خارجیها درکناررییس جمهورکرزی استاده وبوی کمک می کنند.خارجیها درگذشته درکنارخلق وپرچم بود خارجیها با طالبان کمک کردند وخارجیها دربن نظام ریاستی رییس جمهورکرزی را مهندسی کردند.
آقای گروسمن نماینده آمریکا هم اکنون درکابل است وی می خواهد صلح با طالبان را بارییس جمهوردرمیان بگذارد جریان کشاندن طالبان به پای میزمذاکره کارخارجیها است وآنها می خواهند این بار، کنارآمدن طالبان با رییس جمهورکزی را تست کنند.نظام سیاسی این بار می خواهد ،معجونی باشد ازطالبان وحکومت رییس جمهورکرزی. ایشان هیچ حساسیتی درآمدن طالبان ندارد مشکل رییس جمهورساختارنظام است.وی گفته است که برای نظام ریاستی وحفظ آن تاپای جان استاده است.ایشان هرگزنظام مردم سالارپارلمانی را قبول ندارد زیرا درنظام پارلمانی قدرت ازانحصارقبیله خارج می شود واقوام دیگرنیز درقدرت ازطریق پارلمان ، شوراهای ولایتی، انتخاب والیها، نقش احزاب سیاسی، جامعه مدنی، زنان جامعه،شریک می شوند واین برای رییس جمهورافغانستان سخت ودشواراست طالبان نیز دشمن چنین ساختاری است.
موضع حکومت وطالبان یکی است وهردو نمی خواهد نظام سیاسی درافغانستان ازریاستی به پارلمانی تغییرنماید.اگرطالبان با مساعی خارجیها وارد حکومت شود آنها طرف داران نظام مردم سالارپارلمانی را نابود می کنند وبه همین دلیل اصرار است که درجریان مذاکرات همه ای احزاب ونهاد های که فکرغیرطالبانی دارند ، شریک باشند.
اگررییس جمهور برای نظام ریاستی تاپای جان استاده است دیگران هم می تواند بگویند که آنها هم تاپای جان درتحقق نظام مردم سالار،می استند ونمی خواهند اسیرفکرطالبانی ونظام ریاستی متمرکز درافغانستان باشند.
