انتظارات وپیامد ها ازکنفرانس غیرمتعهد ها

محمد ناطقی

انتظارات وپیامد ها ازکنفرانس غیرمتعهد ها

دراوج بلوک بندی، جنگ سرد ودوقطبی شدن دنیا، باپایان جنگ جهانی دوم، چهاررهبرعمده وکاریزمای کشورهای هندوستان،اند نوزیا،یوگسلاوی ومصر،درسال1961 تصمیم گرفتند که سازمان جدیدی را با مرام مستقل ازحطیه ای نفوذ دوابرقدرت شرق وغرب،پایه گذاری نمایند.جواهرلعل نهرو رهبرهند جمال عبد الناصر رییس جمهوربسیارمحبوب مصر،جنرال سوکارنو رهبر اندوزی ومارشال تیتو پیشوای بی چون چرایی یوگسلاویا،این سازمان را درشهر...اندونوزی اعلام کردند.

 افغانستان دراین نشست بعنوان عضوناظرشرکت داشت.مرحوم داوود خان حامل نظرات ملت افغانستان دراین گردهمایی بود. هدف اساسی این بود که خط سومی دردسته بندیدهای سیاسی درنظام بین الملل ایجاد شود رهبران وبنیانگذاران جنبش غیرمتعهد اعلام داشتند که این حرکت ماهیت وسیاست مستقلانه، خارج ازتاثیرگزاری دوابرقدرت را درپیش می گیرند.رهبران این جنبش به لحاظ ماهیت فکری چپ وناسیونالیست بودند.علیرغم عقاید سیاسی وفکری شان جنبش غیرمتعهد ها را به این دلیل تاسیس واعلام کردند که متاثروزیرسلطه دوقدرت بزرگ جهانی درمنازعات ومناسبات بین الملل نباشند.بیش  ازشش دهه اززمان تاسیس این جنبش می گذرد تحولات بسیارمهم تاریخی روی داد اتحاد جماهیرشوروی درآغازدهه ای نود،متلاشی گردید با فروپاشی اتحاد جماهیرشوروی یک ابرقدرت به تاریخ سپرده شد.جهان با سقوط شوروی تقریبان به سمت یک قطبی شدن درحرکت بود مهندسان وطراحان درفکرنظم نوین جهانی درنظام بین الملل برآمدند.

اکنون که درسال 2012 قرارگرفته ایم علیرغم تحولات شگرف بازهم می بینیم که جنبش غیرمتعهدها هم بلحاظ کمی وهم بدلیل نظم وانظباط های داخلی خود،توسعه ای قابل ملاحظه ای یافته است این سازمان هرسه سال رییس تازه ای برای خود انتخاب می کند واعضای آن درشرایط حاضر به 120 کشوررسیده اند.ریاست این سازمان به عهده مصربود درنشست تهران این موضوع به ایران سپرده می شود. درسه مرحله نشستهای کارشناسی،که عمدتا برنامه های کنفرانس تدوین گردید.امروزمرحله دوم ازنشستها درسطح وزرا خارجه کشورهای غیرمتعهد درتهران برگزار شد معاون وزیرخارجه مصرریاست کنفرانس را به عهده علی اکبرصالحی وزیرخارجه ایران گذاشت.ودرروزهای پنج شنبه وجمعه آقای محمد مرسی رییس جمهورمنتخب مصروارد تهران می شود وریاست جنبش غیرمتعهد ها را رسما به همتای ایرانی خود آقای احمدی نژاد واگذارمی کند.

آگاهان نشستهای کارشناسی ووزراء خارجه ودرنهایت نشست سران را برای جمهوری اسلامی ایران مهم دانسته اند.آنها معتقد هستند که درشرایطی کنفرانس غیرمتعهد ها درایران برگزارمی شود که این کشور،ازسوی جامعه جهانی مورد تحریم قرارگرفته است ایران دراین کنفرانس پیام خود را به همه اعضای شرکت کنند می تواند منتقل نماید که چرا وبه چه دلیل بصورت یک جانبه وظالمانه درحق شان تحریمهای بین المللی صورت گرفته است 120 کشوردرکنفرانس تهران شرکت می کنند واین رقم درمیان 293 عضومجمع عمومی رقم بسیارمهمی ازکشورها هستند که زیریک سقف جمع می شوند وایران می تواند مواضع ودیدگاها واعتراضات خود را بصورت مستقیم بگوش همتایان شان، برساند واین فرصت بسیارمهمی برای ایران دانسته شده است.براساس گزارش بی بی سی وزیرخارجه ایران با گرفتن ریاست کنفرانس،دراولین موضع گیری، دیدگاه ایران را درمورد مدیریت مشترک جهان ،به این صورت بیان داشت وی گفت: صلاحیتها واختیارات مجمع عمومی باید درمدیریت نظام بین الملل تقویت شود.

مفهوم این سخن این است که شورای امنیت وپنج عضودایمی آن درواقع اختیارات جهان را دردست گرفته است.این مساله بارها ازسوی برازیل،هندوستان ،ترکیه ودرسال 1999 ازسوی معمرقذافی نیزمورد اعتراض قرارگرفتند این مجموعه ازکشورها اعتراض شان درانحصارمدیریت توسط پنج عضوی دایمی بودند ولی راه حل هریک ازاین کشورها این بود که خود عضویت شورای امنیت را داشته باشد وصاحب امتیازات ازنوع حق ویتو باشند.معمرقذافی ازسوی اتحادیه آفریقا عضودایمی برای شورای امنیت را پیشنهاد کرده بود هند برازیل نیزهرکدام درفکرعضویت خود شان دراین سازمان بود.وزیرخارجه ایران مساله را ازیک زاویه دیگری مطرح کرده وگفته است: اختیارات وصلاحیت مجمع عمومی که 294 عضودارد ، افزایش یابد.ناظران کنفرانس غیرمتعهد ها گفته اند این حرف جاذبه های زیادی دارد یعنی همه اعضای درمجمع عمومی علاقمند هستند که اختیارات وصلاحیتهای شان درسازمان ملل زیاد باشند وهمه به نحوی ازاینکه پنج کشوربه گفته عوام الناس تیکه دارجهان شده اند،راضی وخرسند نیستند. بخش از صلاحیتها واختیارمحول شود به مجمع عمومی این مساله مطلوب همه می باشند.

احتمالا همه دراین مورد توافق خواهند داشت که مجمع عمومی صورت تشریفاتی آن تبدیل به مجمع معنی دار وموثردرمدیریت جهانی باشد.یکی ازمسایل مهم ودست آورد این کنفرانس، امنیت جهانی ومساله افغانستان است .رییس جمهورکرزی دراین کنفرانس شرکت می کند هیئت افغانستان خیلی خرسند خواهد بود که درنشست غیرمتعهد ها به مسایل افغانستان توجه شده واعمال تروریستی وکشته شدن مردم افغانستان توسط تروریستها با قاطعیت محکوم می شود البته درکنفرانس غیرمتعهد ها نامی ازطالبان شبکه حقانی گرفته نمی شود زیرا خود رییس جمهورنامی ازآنها نمی برند درکنفرانس مکه هشتاد درصد سخنان رییس جمهور، برضد تروریستها بود اما تروریستهای رییس جمهورنام نداشتند درکنفرانس غیرمتعهد ها امنیت افغانستان ومحکومیت تروریستها یکی ازدست آورد مهم برای افغانستان می باشد افغانستان بصورت قاطع درهرسه مرحله ای کارشناسی، وزراءخارجه و سران ممالک شرکت کرده است.

دوکشورمهم وتاثیرگذار درکنفرانس غیرمتعهد ها به احیاء مناسبات بریده شده دپلماتیک دست می یابند ایران ازسال1979 با سقوط شاه ایران روابطش با مصرقطع شد این دوکشورهرگزموفق نشدند که باهم مناسبات دوستانه برقرارنمایند ولی حالا رییس جمهورمنتخب مصر با یک هیئت عالی رتبه پس از سه

دهه قطع روابط ،وارد تهران می شود این مساله برای هردوکشوراهمیت بسیارزیادی دارند واصولا برای جهان اسلام وکاهش تنشها بسیارمهم خواهد بود. کنفرانس غیرمتعهدها با این دست آورد ها برای مصروایران رقم می خورد.رهبران دوکشوردربالاترین سطح با هم گفتگو می کنند واین مبدا ازسرگیری مناسبات دوکشورخواهد شد این درواقع دست آورد مهم جنبش غیرمتعهد ها درایران است. درکناراین مسایل مساله سوریه بسیارمهم است جنگهای ویران گر دراین کشورفاجعه ای بزرگی برای این کشورشده سوریه تبدیل به موضوع خطرناک واختلافات منطقه ای وبین المللی گردیده. تا حال سه قطع نامه درمورد سوریه ازسوی چین ورسیه ویتوشد روسها چیناییها صدورقطع نامه ها را درمورد ایران یک جانبه وغیرمنصفانه دانستند وبه دلیل اینکه بی طرفی رعایت نشد وبصورت یک جانبه رژیم بشاراسد محکوم گردید وازمخالفین حمایت می شد، آن رابا قاطعیت ویتو کردند.

مواضع دوطرف درسطح بین الملل درمورد سوریه تغییرناپذیروپابرجا است.همه ای قراین نشان می دهد که هیچ طرف ازموضع عقب نشینی نمی کنند.درسطح منطقه نیزاختلافات وسوء تفاهمات بزرگی ایجاد شده است.مقامات مصری طرح چهارجانبه را درمورد سوریه پیشنهاد کرده اند آنها درآستانه ای کنفرانس تهران گفته اند که چهارکشورتاثیرگزاردرمورد سوریه با ید به تفاهم برسند یک مقام مصری دیروزاعلام کرد که ایران جزء ازراه حل سوریه است ایران،عربستان سعودی، ترکیه ، ومصردرمورد سوریه به تفاهم برسند پشنهاد مصرتا کنون ازسوی ناظران استقبال شده اند وگفته اند که این چهارکشورتاثیرات شگرفی درمورد سوریه دارند.درکناراین مساله نماینده تازه ای ملل متحد اقای اخضرابراهیمی نیزکارها وماموریت خود را درادامه کار کوفی عنان آغازمی کند.درکنفرانس تهران دربادی امر اختلافات بسیارزیادی درمورد سوریه متصور است برخی ازکشورها خواهان نابودی کامل رژیم بشاراسد وبرخی دیگر ازحکومت اسد حمایت می کنند ولی درنهایت امرهمه کشورهای عضو کنفرانس غیرمتعهد ازراه حل سیاسی ونقشه راه آقای ابراهیمی حمایت خواهند کرد.

 آگاهان مسایل کم تراحتمال می دهند که درکنفرانس غیرمتعهدها کسی باراه حل سیاسی وماموریت ابراهیمی مخالفت نمایند وهمه اعضای درپایان نامه ای کنفرانس، به راه حل سیاسی تاکید خواهند کرد وازماموریت لخضرابراهیمی پشتیبانی می کنند این توافق دست آورد مهم کنفرانس غیرمتعهد درایران خواهد بود درکناراین مسایل قضیه دیگری مورد توافق مساله فلسطین است تنها مساله ایکه شاید روی آن توافقات صورت نگیرد موضوع انرژِ هسته ای باشد اما این مساله بدلیل اینکه ماهیت دوجانبه ایران وغرب رادارد شاید زیاد مورد مناقشه قرارنگیرد ایران نسبت به داشتن حق انرژِ هسته ای پافشاری خواهد کرد وتاکید می کند که برنامه های هسته ای ایران برای مقاصد صلح آمیز،طراحی شده وتحریمهای غرب درمورد خودش را یک جانبه وظالمانه اعلام خواهد کرد.

کنفرانس غیرمتعهد ها درشرایطی برگزارشده که اعضای آن با دست آوردهای مهمی ازکنفرانس بیرون می شوند رییس جمهورافغانستان با محکومیت تروریزم وایجاد صلح وثبات برمی گردد.دوکشورمهم اسلامی با هم دربالاترین سطح گفتگو می کنند ومناسبات دپلماتیک وبریده شده شان را احیا می کنند این موضوع بعلاوه اینکه برای ایران ومصرمهم است برای سایراعضای نیزاهمیت بسزای دارد.درمورد سوریه هم وحدت نظروهمه تاکید به راه حل سیاسی خواهند کرد.فلسطین نیزدرمحراق توجه قرارگرفته وهمه اعضا ازحقوق مردم فلسطین حمایت می کنند.درعرصه های فرهنگی واقتصادی مشکلات اندکی که وجود دارند، برای اعضای کنفرانس براحتی قابل حل است. این ها ازعمده ترین دست آوردها  کنفرنس غیرمتعهد ها درتهران خواهند بود.