Mohammad Nateqi یادداشت جدیدی نوشت: حمایت افغانستان از حمله عربستان.
حمایت افغانستان ازحمله عربستان
مدیریت سایت:
سرویس خبری بی بی سی، شبکه طلوع و تلویزیون راه فردا راجع به حمله عربستان به خاک یمن و تشکیل ایتلاف ده گانه نظامی علیه حوثیها، گفتگوی های طولانی با استاد محمد ناطقی کارشناس مسایل داشت به دلیل اهمیت موضوع به عمده ترین محورهای مورد گفتگوی ایشان پرداخته می شود
خبرنگار بی بی سی: باتشکر از شرکت شما دراین گفتگوی ویژه می خواهم سوالات مان را ازرویداد های خونین یمن اغاز نمایم و درطول برنامه، شما به سوالات شنوندگان ما نیزپاسخ می دهید پرسش اساسی همین است که افغانستان به چه دلیلی ازایتلاف ده گانه حمایت کرد و دلایلی آنچه می تواند باشد؟
محمد ناطقی: با تشکر. حوادث یمن به صورت درناکی قربانیان زیادی را گرفته و می گیرد. البته ریشه مسایل یمن برمی گردد به"بهارعربی" که ازآغاز سال 2011 شروع شد. خیزشهای ملتهای عرب دردو حوزه شمال آفریقا و خاورمیانه ابعاد بسیارگسترده ای بخود گرفت. البته اصل بهارعربی به دلیل ماهیت ضد استبدادی و مبارزه برای آزادی کاردرستی بود و این قیامها ماهیت مردمی داشت و مطالبات برحق بود ولی می دانیم که قیامها ازمسیراصلی و مردمی خود خارج شد مهارو مدیریت حوادث بهار عربی به دست کشورهای خارجی افتاد دریمن این مردم یمن نبود که سرنوشت خود را تعیین می کرد بل مداخله شورای همکاری خلیج فارس مدیریت و مهاررویدادهای یمن را دراختیارگرفت. درنیمه های سال 2011 رهبران شورای هماهنگی خلیج فارس طرحی برای حکومت یمن برای برکناری حکومت علی عبدالله صالح پیشنهاد کرد.
مذاکرات خیلی طولانی بود ولی درنهایت امر آنهاموفق شد طرح خود را دریمن تطبیق نمایند و حکومت علی عبدالله صالح براساس همین نقشه راه شورای همکاری خلیج برکنارشد و قدرت به معاون وی سپرده شد. آقای عبد ربه منصورالهادی معاون علی عبدالله صالح نتوانیست اجماع ملی را ایجاد نماید مخالفتهای زیادی با حکومت وی به دلیل فساد و سوء مدیریت و انحصارطلبی صورت گرفت درصدراین مخالفتها جماعت حوثیها قرارداشت.حوثیها جمعیت درحدود چهل درصد از جمعیت 24 میلیونی یمن را تشکیل می دهند آنها به این جمع بندی رسیدند که حکومت منصورهادی برای شان حقی قایل نیست و هم چنان با فساد و انحصارطلبی خود ادامه می دهد. حوثیها قوی ترین گروه دریمن هستند و دیده شد که خیلی سریع آنها بخشهای بزرگی ازخاک یمن ازجمله صنعاء پایتخت این کشوررا به تصرف خود درآورد آنها آقای منصورالهادی را نیزگرفته بود و بعد آزاد کرد . هادی به عدن گریخت و درآنجا پایتخت حکومت خودرا اعلام داشت.
عربستان سعودی به دلیل نگرانیهای که از قدرت گرفتن حوثیها داشت و بدون اینکه محاسبه دقیقی را انجام دهد همراه متحدان خود درشورای همکاری خلیج فارس دست به اقدام حیرت انگیز نظامی زد. عملیات نظامی ده کشور، واکنشهای زیادی را درپی داشت ازجمله حکومت افغانستان دراین مورد موضع گرفت و اعلامیه سه ماده ای را صادرکرد. ماده اول اشاره دارد به دفاع ازحرمین شریفین وگفته شده که حکومت افغانستان با تمام نیرو درکنارحکومت عربستان سعودی قراردارد این نکته از اعلامیه سبب جنجالهای زیادی شده " با تمام نیرو درکنارعربستان "این گونه تلقی شده است که حکومت افغانستان ازجنگ جاری دریمن حمایت می کند و درکنارعربستان و ایتلاف ده گانه قرارگرفته است. البته دفاع ازحرمین شریفین مساله قابل چالش نیست زیرا وظیفه هرمسلمان است که ازحرمین دفاع نماید ولی می دانیم که جنگ درحرمین شریفین نیست جنگ دریمن می باشد نمی دانم چه گونه می شود مساله را به آنجابرد ماده دوم اعلامیه اشاره دارد به حمایت ازحکومت منصورالهادی و مساله سوم تاکیددارد به راه حل سیاسی بحران یمن ازطریق کنفرانس کشورهای اسلامی و یا سازمان ملل متحد.
راه فردا: می شود به دلایلی حمایت افغانستان ازجنگ عربستان اشاره نمایید و افغانستان با چه انگیزه ای این موضع را گرفته است درحالیکه درتاریخ افغانستان این نوع موضع گیری و حمایت ازیک طرف جنگ بی سابقه بوده است افغانستان همیشه موضع بی طرفی فعال را درمنازعات کشورهای بیرونی داشته است.
محمد ناطقی : شما پرسش مهمی را طرح کرده اید عین همین سوال را خبرنگار بی بی سی درآن گفتگوی ویژه داشت. من درآنجا گفتم که این مساله درتاریخ و سیاست افغانستان یک " استثناء" است . تاریخ سیاسی و سنتی افغانستان همیشه درمنازعات کشورهای بیرون همان موضع بی طرفی فعال بوده است و این یک "قاعده " بود ولی حالا حکومت افغانستان آن را تبدیل به یک " استثناء" کرده است. خبرنگار بی بی سی گفت: نه، این استثناء درزمان کرزی صورت گرفت رییس جمهورکرزی درجنگ آمریکا و پاکستان گفت که جانب پاکستان را می گیرد و علیه امریکا می جنگد. البته گفتم این حرف درعالم فرض و احتمال گفته شد این را نمی توان استثناء تعبیرکرد حرف روی واقعیت است حالا جنگ دریمن واقع شده و می بینید که ده کشورایتلاف نظامی و جنگی بسیار خطرناکی راشکل داده و شب روز علیه حوثیها و نیروهای علی عبدالله صالح می جنگد و وضعیت انسانی به بد ترین صورت ممکن رسیده است. دراین گیروداراست که حکومت افغانستان گفته است که با تمام قوای درکنارعربستان می باشد این گونه موضع گیری واقعا یک " استثناء" می باشد.
افغانستان درتاریخ خود درهیچ یک ازمناقاشات مرتبط به کشورهای دیگرمداخله نکرده و بی طرفی فعال خود را حفظ کرده است شما درجنگ جهانی دوم شاهد بی طرفی افغانستان بودید درسه جنگ هند و پاکستان افغانستان موضع بیطرفی داشت ولی حالا حکومت ما درکنارنیروهای ایتلاف به رهبری عربستان استاده ایم . تحلیگران مسایل سیاسی و جامعه مدنی و مردم افغانستان ازاین موضع گیری حکومت استقبال نکرده و آن را به ضرر و زیان مردم افغانستان می دانند. درداخل حکومت هم تفاوت نظرهای جدی دراین مورد و جود دارد. استاد محقق معاون ریاست اجراییه گفته است که درشورای امنیت مساله حمله عربستان به یمن بحث شد اما این گونه فیصله نشد که باتمام قوای درکنارعربستان باشیم. موضع افغانستان همان بی طرفی و تاکید روی حل سیاسی است. ایشان گفت این مساله ازطریق شورای امنیت و سازمان کنفرانس اسلامی بایدحل مساله یمن راه حل نظامی ندارد. استاد محقق دریک موضع گیری دیگر گفت که اقدام نظامی عربستان نقض قوانین جهانی است. البته این حرف همین امروز درشورای امنیت بحث شده است و عربستان به دنبال گرفتن مجوزازشورای امنیت می باشد.
اینکه شما از من دلایل نقض بی طرفی حکومتافغانستان را پرسیده اید من سخنگو ی حکومت نستم که به این مساله جواب بدهم ولی قدرمسلم این است که افغانستان با اعلام حمایت و اینکه با تمام قوای درکنارعربستان باشد نقض سیاست سنتی و تاریخی افغانستان هست. آقای داکتراسپنتا مشاورپیشین امنیت ملی طی یک مقاله ای به شدت به سیاست افغانستان حمله کرده و آنرا یک اشتباه دانسته و خواهان تجدید نظردراین موضع گیری شده است. آقای عبد الحی ورشان خبرنگارشناخته شده رادیو آزادی طی تماس تلفنی همین پرسش را طرح کرد که اعلام حمایت ازحمله عربستان یک نوع تقابل باجمهوری اسلامی ایران باید باشد و حمایت ازعربستان به زیان مردم مهاجر ممکن است تمام شود.
طلوع نیوز: عربستان سعودی درآخرین موضع گیری گفته است که درصورتی توافق به آتش بیست چهارساعته می کندکه شورای امنیت مجوز حمله به یمن را برای شان صادرنماید. این موضع گیری به چه معنااست آیا امکان اینکه حالا با گذشت یازده روز از حمله ایتلاف ده گانه به رهبری عربستان در یمن ، به خواست عربستان پاسخ مثبت داده شود، امکان دارد؟ ارزیابی شماچیست؟
محمد ناطقی : همان گونه که اشاره کردید بخش انسانی سازمان ملل متحد به شدت نگران اوضاع انسانی دریمن هست و خواهان آتش بس ولو برای دو ساعت درروز هم که باشد، تاکید کرده و عربستان باید موافقت نماید. درراستایی همین مطالبه انسانی و بشردوستانه است که عربستان سعودی این مساله را طرح کرده که شورای امنیت برای حمله شان " مجوز" صادرنماید. البته این خواست عربستان به نظرمن بد ترین خواستی هست که ازسوی این کشورطرح شده است معامله امر انسانی کمک به آسیب دیده گان جنگ با مساله مجوز جنگ ازسوی سازمان ملل ، بسیارغیرموجه و غیرمنطقی است اولا میدانید که یازده روزازشروع جنگ گذشته و عربستان بسیارشتابزده وارد این جنگ شدچنانچه برخی ازکشورها ازجمله افغانستان خیلی سریع از جنگ حمایت کرد. عربستان درآغاز باید فکر مجوز برای عملیات بیرحمانه نظامی را می کرد حالا با گذشت یازده روزخواهان مجوز برای اقدامات نظامی شده است و بازهم مساله کمک به قربانیان جنگ را وجه المعامله قرارداده است اینها اقدامات غیرمنطقی و ناموجه است و ازباب استیصال طرح می شود.
من البته فکر می کنم که شورای امنیت هرگز برای حملات عربستان مجوزی را صادرنمی کند این مساله از چند جهت قابل بحث است اولا شورای امنیت در مورد حمله به عربستان یک دست نیست دو عضو صاحب و مالک رای ، چین و شوروی باحمله عربستان به یمن مخالف هستند و آنها هرگزبا صدور مجوزبرای حملات عربستان موافقت نمی کنند. درحال حاضر و همین دیروز درشورای امنیت این مساله بحث شد و همه اعضای دایمی با صدورمجوز مخالفت کردند و آمریکا نیزبا این مساله موافقت نکرد. بنا براین امکان اینکه عربستان برای حملات خود مجوز بگیرد، بسیاربعید به نظرمی رسد.
خبرنگاربی بی سی روی این مساله نیزتاکیدداشت و برخی از پرسشهای شنوندگان نیز به این موضوع تمرکزداشت و اینکه امکان دارد دلیل حمایت افغانستان ازحمله عربستان به یمن مساله صلح درافغانستان باشد توضیح مطلب به این صورت می تواند شود که افغانستان به دنبال صلح است و رییس جمهورغنی تا به حال بشترین تماسها و مسافرت ها را به عربستان داشته ا ست و بشترین بحث شان هم این بوده که عربستان به دلیل نفوذی که روی طالبان و رهبران آنها دارد و اینکه عربستان رابطه خوبی با پاکستان داردبنابراین می تواند ممد صلح درافغانستان باشد. این مساله البته غیرقابل انکاراست که عربستان به صورت مریی و نامریی روی رهبران فکری طالبان تاثیرزیادی دارد اصولااندیشه سلفی و وهابی ازعربستان برخواسته است و این جماعتها هرگز احترامی به مذاهب ندارند و برخلاف باورهای قاطع مذاهب عمل می کنند. ریشه تندرویها و خشونتهای گروهای افراطی همان قرائت و روایت سلفی و و هابی ازدین و دیانت است و رهبران فکری این جماعتها تماما درعربستان و موردحمایت این کشورمی باشد و بنیاد فکری و ایدلوژی عربستان همان قرائت سلفی و وهابی ازدین است.دراین صورت افغانستان و هرکشوردیگری حق دارد که ازعربستان برای مهارگروهای فکری وهابی و سلفی ، طالب کمک شوند. و این عربستان است که می تواند این گروها را وارد جنگ نماید و یا هم مهارکند. طالبان افغانستان ریشه های اعتقادی سلفی و وهابی را از آنجا گرفته اند و متاسفانه گروهای زیادی درپاکستان به دنبال و پی همین باورهای وهابی و سلفی شده اند.
بنا براین کمک ازعربستان یک امر ضروری است که ازاین کشورخواسته شود که جلو صدورفتوا ها و حمایت های فکری و مالی شان را بگیرد.این صورت مساله درست است و اما اینکه افغانستان صلح را به قیمت روا داشتن جنگ بالای دیگران بخواهد این معامله غیرانسانی است و نباید چنین تصوری و جود داشته باشد. البته این پرسش طرح شده و گفته شده که افغانستان صلح را از عربستان به بهای حمایت ازجنگ دریمن، خواسته است و چنانچه همین پرسش ازسوی خبرنگاربی بی سی طرح شد.
پاسخ ما دراین با ب همین است که افغانستان ضد جنگ است و خود قربانی بی چون و چرایی جنگ می باشد و به صورت طبیعی جنگ را نه برای خود و نه برای دیگران می خواهد و این مساله باورکردنی نیست که ما صلح را به قیمت مشتعل شدن آتش جنگ درخانه و کاشانه برادران مسلمان خود دریمن بخواهیم آنها هم مسلمان و یمن یک کشوراسلامی هست و صلح افغانستان و جه المصالحه جنگ درهیچ جای نمی تواند باشد. جنگ یمن مناقشه داخلی است و باید توسط خود آنها حل می شد حمله عربستان بدون مجوزو غیرقانونی است و حالا هم کسی برا ی حملات عربستان مجوز صادر نمی کند و با ید به دنبال راه حل غیرنظامی بود.
محمد ناطقی : راه حل بحران درچیست ؟ این پرسش مشترک هرسه رسانه راه فردا، بی بی سی و طلوع نیوز بود. من البته بعنوان کسی که تحولات منطقه را به دقت دنبال می کنم به یک جمع بندی ازاین رویدادها رسیده ام این برداشت خودم هست و برخی کارشناسان هم به آن اذعان دارند. سه راه حل منطقی و یک را حل غیرمنطقی تا کنون طرح شده است اولا باید اشاره نمایم که گزینه جنگ ازسوی عربستان غیرمنطقی است و جنگ هرگزراه حل نیست و این جنگ هم برخلاف قوانین بین المللی آغازشده است و حالا عربستان به دنبال گرفتن مجوز می باشد. راه حل نظامی یک گزینه غیرمنطقی و اشتباه هست. گزینه دیگر، همین دیروز طرح شد و آن این است که مذاکرات صلح زیرنظرشورای همکاری خلیج آغازشود. شورای همکاری خلیج خودجنگ را شروع کرده و ایتلاف جنگی علیه حوثیها را تشکیل داده و حالا چه گونه می تواند امر صلح را به پیش ببرد. این همان ضرب المثل می شود که خود کوزه خود کوزه گر،خود گل کوزه، باشد. شورای همکاری خلیج فارس فاقد صلاحیت واعتبار برای صلح می باشد.
برای رسیدن به صلح باید راه های دیگری جستجو کردکه من به صورت مختصر به سه نمونه آن اشاره می کنم
الف – یکی ازراه حل می تواند تفاهم و توافق دوکشورمسلمان ایران و عربستان باشد این مساله به این دلیل می تواند حایزاهمیت باشدکه هردو کشور به یک نحوی دربحران یمن دخیل هستند. عربستان که عملا وارد جنگ شده و یک ایتلاف نظامی علیه حوثیها را بوجود آورده است درگیری و دخالت بیش ازاین را نمی توان تصورکرد و عربستان عملا وارد این مناقشه شده است و یک طرف جدی منازعه یمن می باشد.ایران هم البته گفته شده که تاثیرروی حوثیها دارد و همه رسانه های منطقه و غرب به این نکته تاکید دارند که حوثیها شیعه مذهب و طرف دار ایران می باشند البته دومساله دراین مورد طرح می شود یکی اینکه حوثیها تابع فقه حنفی هستند و ازاین نقطه نظربا اهل سنت بشترنزدیک می باشند. درزمان زید بن زین العابدین امام اعظم به زیدکمک می کرد و جهاد وی علیه ظلم را برحق می دانیست. نکته دیگر هم این است که زیدیها دوازده امام را به آن صورت که شیعیان دوازده امامی قبول دارد، ندارند حال به هرصورت تاکید می شود که آنها شیعه مذهب می باشند ازاین نقطه نظر می توان گفت که آنها ارتباطاتی به ایران دارند. به هرصورت اگرادعای عربستان درست باشد که حوثیهاوابسته به ایران هستند وخود شان هم حامی منصورالهادی و گفته است که ما مشروعیت به یمن برمی گردانیم دراین صورت منطقی است که دو کشورتاثیرگذار دربحران یمن با هم وارد گفتگو شوند و مساله را حل نمایند. گفتمان دو جانبه حل بحران یمن می تواند پایه منطقی داشته باشد.
ب - راه حل دوم که خیلی منطقی به نظرمی رسد امامتاسفانه این راه حل عملا خنثی و عقیم شده و آن تشکیل کنفرانس سازمان اسلامی است.جهان اسلام یک سازمان دارد و لی این سازمان متاسفانه درهمه مسایل مرتبط به جهان اسلام خنثی شده است اما به هرصورت این سازمان درمورد بحران ازنوع یمن باید موضع داشته باشد و برا ی خاتمه مصیبت درجهان اسلام اقدام نماید و فیصله های دراین مورد داشته باشد.
ج - راه حل سوم هم شورای امنیت است. البته فیصله های شورای امنیت ضمانتهای بین المللی و اجرایی دارد و فکر میکنم درنهایت امر بحران یمن درهمین جا کشانده شود. بحران یمن با جنگ و با حمایت های عجولانه قابل حل نیست و دیدیم که حمایت افغانستان چه جنجالهای برای افغانستان داشته است. سیاستهای که پشتوانه مردمی نداشته باشد طبیعتا موفق هم نخواهد بود.
