کمکها به افغانستان دردوفاز زیربنایی ونظامی وامنیتی صورت می گیرد
کمکها به افغانستان دردوفاز زیربنایی ونظامی وامنیتی صورت می گیرد
درسه نشست پی هم درمورد افغانستان ،کمکهای جامعه جهانی قراراست به دوصورت عرضه شود.درپنجم دسامبر2011 کنفرانس بین المللی بن دوم دایرشد درآن نشست جهانی که بیش ازنود کشوروسازمانهای بین المللی شرکت کردند، کمکها به افغانستان باشروطی حکومت داری خوب ومحو فساد مورد بحث ومطالعه قرارگرفت وقرارشد درامورنظامی وامنیتی مبلغ چهارملیارد ویکصد میلیون دالربه افغانستان تاسال دوهزارهفده پرداخت شود.
اما درمورد کمک به زیرساخت ها درکنفرانس بن دوم چیزی گفته نشد درنشست به این مساله تاکید شد که درگردهمایی بین المللی جاپان درماه جولای 2012 کمک برای زیرساختها به افغانستان مورد بحث قرارمی گیرد. درنشست شیکاگوآمریکا دربیستم ماه می 2012 بیش ازشصت کشوروسازمانهای معتبربین المللی حضوریافتند.کنفرانس شیکاگو با هویت نظامی وامنیتی دایرشد وناتودرواقع برگزارکننده آن بود،مساله اصلی مساعدتهای مالی مرتبط می شد به امورنظامی وامنیتی افغانستان پس ازسال 2014 دراین کنفرانس، تعهدات درسقف چهارمیلیارد ویکصد میلیون دالربرای افغانستان درنظرگرفته شد وجالب این بود که برخی ازکشورها درمورد سهم گیری خود نیزمبالغی را بیان داشتند.آلمان سالانه چیزی درحدود کم ترازصد ملیون دالر انگلیستان یک صد هفت ملیون دالربه امورامنیتی ونظامی به افغانستان تعهد سپرد کشورهای استرالیا کانادا نیزمبالغی را برای امورنظامی وامنیتی برای افغانستان متقبل شدند.
درنشست شیگاگو گفته شد که مساله کمکهای مالی برای زیرساختهای افغانستان درنشست جاپان مورد بحث قرارمی گیرد .دردونشست بن دوم سال 2011 وکنفرانس شیکاگو درمی 2012 به مسایلی مالی مربوط به امورنظامی پرداخته شد که سقف کمکها دراین خصوص نیزمشخص شده است .چهارمیلیارد یکصد ملیون دالرتاسال 2017 برای ارتش وپولیس ونیروهای امنیتی،درواقع تعهدات مالی است که به افغانستان به این ترتیب درنظرگرفته شده است.
اما درنشست توکیو که درهشتم جولای 2012 دایرشد هفتاد کشوروسازمان شرکت کننده مبلغ سه ملیارد ونهصد ملیون دالربه افغانستان تعهد سپرده اند.این مبلغ درامورزیربنایی وزیرساختها بکارگرفته می شود.حکومت افغانستان برای نشان دادن ضرورتهای زیربنایی بیست دوبرنامه را که ده ها پروژه می شود ،همراه خود درتوکیو بردند.
برنامه های افغانستان درنشست توکیو بلحاظ تیوریک خوب عرضه شد اما دوعیب اساسی درآن وجود داشت یکی اینکه خیلی کلیشه ای وبا عبارات تقلیدی ومتداول درپروژه نویسی ،تهیه شده بود برخی با مطالعه برنامه این نتیجه راگرفته اند که اصولا افغانستان برای تهیه این طرحها ونوشتن پروژه افرادی خارجی را بکارگرفته است که مهارت بسیارزیاد درروان شناسی کنفرانسها بین المللی وبکارگرفتن مصطلحات را داشته اند برنامه بگونه ای ساخته شده و عبارات به نحوی بکارگرفته شده است که برای این گونه کنفرانسها باب طبع شان هستند وبخوبی به اصل قضیه منتقل می شود دربرنامه های عرضه شده به کنفرانس بین المللی این مهارت بکارگرفته شده بود.
گذشته ازعیوب کلیشه ای وتقلیدی بودن برنامه ها وعبارات، بیست دو برنامه حکومت افغانستان به هیچ وجه با پارلمان، جامعه مدنی واحزاب سیاسی درمیان گذاشته نشد.این مساله یک نوع بی حرمتی است بخصوص اینکه پارلمان کشورحق داشت که درمورد برنامه های کنفرانس توکیو، بحث های محتوایی داشته باشد اما حکومت با این کارخود نشان داد که نه برای پارلمان احترامی قایل است ونه هم به احزاب سیاسی جامعه مدنی واما جامعه زنان که سری جای خود بینیشنند.این بی اعتنایی دلایلی دارد که عمده ترین آن اصل بودن قوه ای اجرائیه وفرع بودن نهاد های دیگراست درحکومت رییس جمهورکرزی به دلیل متمرکزواصل ریاستی نظام ،همه نهاد ها به شمول پارلمان فرعیات ازیک اصل است وهمه ارگانها دراین کشوربا این ساختارنقش تبعی را دارد.نقش اصلی ومحوری ازآن قوه ای اجرائیه است.ریاست محوری پایه اساس این نظام را می سازد به همین دلیل است که دربرنامه های عرضه شده به جاپان کسی برای پارلمان احزاب سیاسی وجامعه مدنی، ارجی قایل نیست.
ازاین مساله که بگذریم محتوای برنامه ها تماما مربوط به زیرساختها می شد حکومت افغانستان وپروژه نویسهای ماهرآن ازقبل به این نکته واقف بودند که همه فکروذهن را متمرکزبه اصول وشرایط زیرساختهای افغانستان نمایند وازمهارت دراین خصوص زیاد استفاده کرد وهرچه درتوان داشتند درتدوین برنامه ها بکاربردند.دربرنامه اشارات زیادی به مساله آب ومدیریت آبها درکشورشده است این مساله البته خیلی مهم است آب ومدیریت آن می تواند منبع تولید انرژی برق درکشورباشد انرژی درشرایط حاضرازبیرون افغانستان ازکشورهای ازبکستان ترکمنستان وایران به افغانستان منتقل می شود. برق درافغانستان کم ترازآبهای کشورگرفته شده مدیریت آب می تواند منبع تولید انرژی درکشورشود افغانستان می تواند خود کفا ازنظربرق وانرژیِ شود.متخصصان دراین موارد به تاسیسات زیربنایی سد برای استفاده ازآبها را مثال می زنند. بند کجکی درهلمند،بند سلمی درهرات، بند کمال خان درزابل،بندهای دیگری که روی دریاهای آمو وکوکچه ساخته شود.وهمین گونه بندهای دیگری که روی نهرهای پیجشیر،وکنرساخته شود.
این مثالها نماد عملی شدن وبرجسته گی استفاده ازآب ومدیریت آن را نشان می دهد.درطی ده سال گذشته هرگزمدیریت برای زیرساختها وجود نداشته ومردم به هیچ یک ازمثالهای که اشاره کردم،دست نیافتند.کارشناسان می گویند با تاسیس زیربناها ومدیریت آبها زراعت افغانستان رشد فوق العاده ای می یابد افغانستان درهیچ عرصه ای صنعتی با هیچ کشوری رقابت نمی تواند اما درعرصه تولیدات زراعتی می تواند ،تبدیل به قوی ترین کشوردرمنطقه شود.زعفران یک نمونه ازمحصولات موفق است.محصولات زراعتی افغانستان می تواند پیشتازمحصولات درمنطقه وجهان باشد انارافغانستان درهیچ جای دنیا نیست انگورآن را درگذشته هیچ کشوری نداشت.تولیدات زراعتی افغانستان می تواند عرصه هاوبازارهای زیادی درمنطقه وجهان را اشغال نماید زراعت بستگی به آب دارد.انرژی برق وزراعت رابطه ای مستقیم با آب کشوردارد بعلاوه اینکه خود آب شیرین تولید وصدورآن درجهان می تواند رکورد را بشکند.
دربرنامه های انکشافی حکومت به این مسایل اشاراتی شده است وبعنوان زیرساختها به آن تاکید شده است ازشانزده میلیارد دالریک بخش عمده آن برای آب وزراعت اختصاص داده شده است.جاده ها،درکشورنیزبه عنوان زیرساخت درنظرگرفته شده است سرکهای حلقه ای سرکهای شمال به جنوب وسرکهای شرق به غرب نیزازمسایل زیربنایی درکشورشناخته شده است سرکهای حلقه ای وسرکها درون آستانی نیزازعمده ترین مسایل زیربنایی قابل بحث است.
معارف وتحصیلات وتوجه به نظام آموزشی کشورنیزازمسایل زیربنایی دانسته شده است وبرای آن برنامه ها ساخته شده است.استخراج معادن وتبدیل شدن به ثروت ملی نیز ازعمده ترین موضوعات زیرسازها درکشوراست افغانستان براساس آمار، معادن درحد سه تریلیون دالر را درزیرزمین دارد احجارکریمه معادن وسنگ لتیوم سنگهای ذغال ومس دخایرگازونفت ازعمده ترین ثروتهای ملت افغانستان شمرده می شود این ثروتها به مرحله تولید نرسیده است.
ما ثروت ملی داریم که دست نخورده است اما این ثروت به مرحله بهربرداری وتولید ملی نرسیده است.معادن به عنوان ثروت ملی باید با مدیریت درست رهبری شود با یک نظارت ملی قراردادها باید کنترل شود وثروت ملی وتولید آن تبدیل به ثروت وتولید مافیای نشود.برای استخراج معادن ،سرکها، معارف وتحصلات عالی، صحت وبهداشت سراسری، آب ومدیریت آن تاسیس سدهای آبی، رشد زراعت وتقویت آن ،خطوط آهن وده های مساله حیاتی مربوط به زیرساختها،برنامه های عملی وواقع بینانه لازم دارد حکومت افغانستان طرحها وبرنامه های خودرا درقالب پروژه ها به توکیو عرضه کردن.دربرنامه انکشاف ملی درسال 2005 که درکنفرانس پاریس ارائه شد، به خیلی ازمسایل پرداخته شد اما ازآن سال تاکنون بسیاراندک طرحهای انکشاف ملی عملی شده است.
گفته شده است که افغانستان درطی سالهای گذشته بین پنجاه تا شصت میلیارد الر ازجامعه جهانی گرفته است وچیزی درحد هجده تابیست میلیارد دالرازطریق دولت افغانستان به مصرف رسیده است.اما این همه پول ومصرف آن ،تاثیرات بسیاراندکی روی زندگی مردم داشته است مردم افغانستان فقیرترین مردم دنیا شناخته شده است متخصصان امورگفته اند ثروت تمام جامعه دراختیاریک پنجم ویک ششم کشورقرارگرفته بقیه ای مردم گرسنه اند.
حرف اساسی دراین است که کمکهای جهانی درسال چیزی درحدود هشت ملیارد دالربه افغانستان می شود این رقم کمک را تاکنون کم ترکشوری دردنیا ازجهان گرفته است.اما افغانستان دردوبخش زیرساختها وامورنظامی این همه کمک راقراراست دریافت نماید.این مبلغ فوق العاده وحیرت انگیزاست.مدیریت ضعیف وفساد ممکن است مردم افغانستان را ازاین همه کمکها محروم نماید آگاهان باوردارند که ساختارکنونی، این کمکها را هضم نمی تواند برخی این مثال را آورده اند که برای کودک بهترین غذا را بخورانید اما این غذا اگرخارج ازظرفیت معده کودک باشد آن کودک را مریض می کند.منتقدان همین حرف را می زنند که افغانستان این کمکها را نمی تواند هضم نماید درنتیجه کمکها به افغانستان داده نمی شود .
اعضای شرکت کننده ازجامعه مدنی درکنفرانس توکیو به همین مساله اشاره داشت آنها ابرازنگرانی کردند که کمکها حیف میل می شود شرکت کننده گان هم صدا به شدت ازمساله فساد ابرازنگرانی کردند.شاید دربخش نظامی امنیتی نگرانی کم ترباشد اما درقسمت زیرساختها سوءاستفاده ازکمکها وجود دارد.میکانیزم کنفرانس توکیوبرای جلوگیری ازفساد ،تکیه به حسابدهی متقابل ومشترک بود ولی تجربه گذشته نشان داد که ساختارناکارآمد است تازمانیکه تغییرساختاری ایجاد نشود ،فساد برداشته نمی شود وخود شرکت های مرتبط به دونرها درقراردادهای شان فاسد می شوند.
