تحریکات مرزی بین افغانستان وپاکستان
تحریکات مرزی بین افغانستان وپاکستان
تحریکات مرزی،بگونه راه افتاد که افغانستان،اقدام به "تحرکات نظامی" درمرزرا بعنوان یک گزینه،درنظرگرفت.ومساله ازسوی افغانستان،درحد جدی مطرح گردید که رییس جمهورکرزی به مراجع نظامی وامنیتی کشور،دستورهای لازم را باید صادرکرده باشد که چه باید بکنند،این مساله را لحن وزبان تند،سخن گویان،بشترنمایان می ساخت که رییس جمهورنسبت به "تحریکات مرزی" ازسوی پاکستان،به شدت نگران وناراحت است.گذشته ازاقدامات سیاسی ،نظامی وامنیتی،حکومت افغانستان، همین مساله "تحریکات مرزی" ازسوی پاکستان،منجربه تظاهرات خیابانی نیزگردید.محصلان ومردم درشهرننگرهار، دست به تظاهرات زدند وخواهان پایان دادن،تحریکات مرزی ازسوی پاکسان گردید.پاکستان درنظرداشت که بدون هماهنگی با طرف افغانی خود،اقدام به تاسیس قرارگاه های نظامی درنزدیکهای خط دیورند،داشته باشد.این مساله حساسیت افغانستان را برانگیخت ازآن بعنوان،"تحریکات مرزی" بین دوکشور،یاد کرد.
درکناراین مسایل اقدام دیگری که خیلی ارزشمند است،ملاقات دومقام برجسته نظامی افغانستان وپاکستان باید باشد،جنرال افغانی بنام افضل امان وجنرال مهم پاکستانی بنام اشفاق ندیم ،وارد گفتگو درموردبحران مرزی بین دوکشورگردیدند،روزنامه های پاکستان این مذاکرات را بسیار، سازنده ومفید دانسته وگفته اند که گفتگوهای طرفین به نتایجی خوبی رسیده است.براساس اخبارمنتشرشده درپاکستان،طرفین این مساله را که باعث تنش مرزی شده بودرا بخوبی حل کرده وقراراست،اعلامیه مشترک دراین خصوص،صادرنمایند ودراین اعلامیه طرفین،توافقات شان را درمورد،بحران مرزی دیورند،اعلام می دارند.خوب این خبراگردرست باشد،درذات خود خبرخوبی است درحال حاضردرپاکستان،حکومت ومراجع معتبرملکی ودپلماتیک،وجود ندارد زیرا این کشوربراساس قوانین که دارد،اداره ملکی شان را بخاطرانتخابات بسیارمهم پارلمانی، منحل کرده این مساله تاپان انتخابات پارلمانی پاکستان،به یک نحوی ادامه می یابد.
ولی این مساله سبب نمی گردد که هیچ مرجعی درپاکستان پاسخ گو نباشد وهمه اموردراین کشور،تعطیل شده باشد،نه این طوری نیست مراجع نامریی تاثیرگذاری درآن سوی مرزوجود دارند که به قضایای بحران مرزی،رسیده گی نمایند.گذشته ازاین مساله مقامات نظامی پاکستان برای همیشه فعال است وهمه اعتقاد دارند که درواقع این اردو واستخبارات این کشوراست که پاکستان را اداره می کنند،بنابراین استدلال اینکه همه چیزدرپاکستان،تعطیل شده باشد،را نداریم.پاکستان مراجع فعالی برای گفتگو با افغانستان دارد ومذاکرات دوجنرال مهم افغانی وپاکستانی،درحل مناقشات مرزی ازنشانه مراجع مذاکره کننده وتصمیم گیرنده دارد.گرچه این مساله با نشست دوجنرال افضل امان واشفاق ندیم وتوافقات آنها،قابل حل نیست مشکلات مرزی بین دوکشور،خیلی عمیق تروپیچیده ترازآن چیزی است که بشود روی آن صحبت شود. هنوزمساله دیورند حل نشده است وآنچه که آمریکا گفته ویا پاکستان روی آن تاکید دارد که دیگرمساله بنام خط مرزی بنام دیورند رانداریم،این خط تمام شده است.
موضع آمریکا برای پاکستان درتقویت این نظریه ،خیلی کمک کرد آمریکا درسال گذشته با صراحت اعلام داشت که خط مرزی،بین دوکشورهمان،خط "دیورند" است ودراین مساله چون وچرایی وجود ندارد.این مساله ازسوی افغانستان،مورد قبول قرارنگرفت،بعد ش انگلیس آمد بصورت مبهم ومشکوکی سخن گفت وهرگزبصورت علنی اعلام نکرد که خط مرزی افغانستان وپاکستان درکجا است.آنها بازبان استعماری خاص خود شان دراین مورد گپ زدند وگفتند: که این مساله برای طرفین واطراف باید معلوم باشد که خطوط مرزی دوکشور،درکجا است ولی ضرورتی ندارد که ما آن مساله را اعلام نماییم.انگلیس برعکس آمریکا ازرسانه ای شدن خط دیورند،سرباززد.بهرصورت هرچه باشد این مساله هنوزحل شده نیست وافغانستان گفته است که زمان بحث آن حالا نیست وپاکستان گفته است که این مساله دیگرقابل بحث نیست مساله تمام شده است.البته درعمل این پاکستان است که خط مرزی دیورند را، عملا مورد استفاده قرارداده وبرای خود دربحران مرزی تعریف مشخصی دارد ومی بینیم که گاهی زیاده روی هم می کند ویک نمونه اززیاده روی وبی اعتنایی همین تاسیسات نظامی درنقاط حساس بدون مشوره با افغانستان بوده است.
افغانستان اقدامات اخیرمرزی ازسوی پاکستان را "تحریکات" دانسته وآن را به زیان منافع امنیتی خود،تعبیرمی کند.اما پاکستان کارهای که درمرزانجام داده آن را" تحرکات" قانونی برای خود،تعبیرکرده واقدام به تاسیسات نظام درنزدیکی "دیورند" را داشته است.گذشته ازریشه تاریخی که بحران مرزی، ایجادکرده،این گونه رویه ها،میان دوکشور،ریشه های سیاسی هم باید داشته باشد.مناسبات دوکشوردرحال حاضر،دربدترین،حالتی خود قرارگرفته است.هردوکشورهم دیگررا متهم به مداخله وحمایت ازتروریستهای یک دیگرکرده پاکستان نیروهای ملافضل الله را درخاک افغانستان،مورد تاکید قرارداده وگفته است که ملاونیروهایش درخاک افغانستان،محل های امنی برای خود ساخته وامنیت پاکستان را تهدید می کند آنها می گویند: که افغانستان به نیروهای ملافضل الله ومولوی فقیرمحمد،هم جای داده وهم به آنها کمک می کنند وهم آنها را آموزش می دهند وشاید گفته باشد که آنها را تشویق وترغیب درامرتخریب درداخل پاکستان می کنند.
مولو فقیرمحمد هم که گفته می شود توسط نیروهای حکومت افغانستان،درمرزگرفتارشد،آن راباید به پاکستان،تحویل دهد ولی افغانستان این خواسته پاکستان را،گره زده به مساله مولوی ملا غنی برادر ودوستانش که درزندان کراچی زندانی هستند.افغانستان گفته است که ملافقیرمحمد را تنها درازاء ملاغنی برادرآزاد خواهد کرد.این مساله هم درذات خود گره وکلافه سردرگم باید،باشد. این معامله چه گونه صورت می گیرد؟ وملا برادررا پاکستانیها چرا آزاد نمی کنند؟.برخی گفته اند دیگرملاغنی برادردرقید حیات اصلا نیست ملاغنی برادردرزندانهای پاکستانن،جان داده ولی این حرف درحد شایعه ودلیل برتعلل پاکستان باید باشد اما بدون تردید که ملا غنی برادرمریض بوده است وهمین مریضی نسبتا جدی او، باعث این شایعات شده که گفته باشد ملابرادری دیگردرقید حیات نیست پس چگونه ملافقیرمحمد مورد معامله وداد ستد قراربگیرد.
نکته دیگری که افغانستان دنبال آن بوده وآن این است که پاکستان صداقت نداشته ولیست مورد نظرافغانستان که صلاح الدین ربانی با خود داشته را،آزاد نکرده است پاکستان با استفاده ازمساله مذاکره وحسن نیت،طالبانی را آزادکرده که خود شان می خواسته ونه افغانستان واین مساله نمی تواند به خواسته های افغانستان،کمک نماید.افغانستان وشورای عالی صلح همیشه گفته اند که ما ازسرنوشت طالبان که پاکستان آزاد کرده اصلا وابدا هیچ اطلاعی نداریم ونمی دانیم که آنها درکجا تشریف دارند.افغانستان مطالبات دیگری نیزمطرح کرد که با واکنش منفی پاکستان روبروگردید.رییس جمهوردرآخرین سفرخود به مقامات پاکستانی با صراحت اعلام داشت که درپاکستان آمده وازمقامات کشوربرادرمی خواهد که طالبان را درپای میزمذاکره بنیشناند این حرف به مذاق پاکستانیها خوش نیامد وموضع گرفت که نه، ما نمی توانیم طالبان را درپای میزمذاکره حاضرنماییم. خانم کهردریک مورد عکس العمل نشان داد وگفت: ما ملاعمرنداریم که برای مذاکره حاضرنماییم.
یکی ازجدی ترین مناقشات سیاسی بین افغانستان وپاکستان،همین مساله طالبان شده،طالبان که افغانستان دنبال آن است،پاکستان باآنها حساسیت دارد وطالبان که درکنترل پاکستان است،آنها با افغانستان کنارنمی یاید ونمی خواهد با افغانستان،گفتگو داشته باشند.افغانستان بسیارتلاش دارد که جدای ازپاکستان جریانی ازطالبان را سازماندهی وجریان سازی نماید واین اقدامات را افغانستان تاحدی انجام داده ومی دهد ولی اینکه آیا می تواند جریان سازی افغانستان،مانع جنگ وکشتاردرافغانستان،شود با شک وتردیدهای روبرو بوده است. کم ترکسی باورمی کند که مساله طالبان وجنگ، جدایی ازمذاکره باپاکستان، حل وفصل شود.بدنه وجریان اصلی طالبان دراختیارپاکستان واستخبارات این کشوراست،پس چگونه می توان جدایی ازپاکستان،طالبان را که جنگ می کنند وآدم می کشند را وارد،میدانهای صلح کرد.اخیرا برخی ازدپلماتهای افغانستان به اندازه ای لحن تند درمورد پاکستان داشته که گفته اند: پاکستان جزء ازمشکل افغانستان شده است.
این اموردرواقع ریشه های مناقشات بین دوکشورمی تواند باشد،مساله مرزی،مساله طالبان،گروهای طالبان مستقردرخاک پاکستان، واتهامات پاکستان به افغانستان،انتخاب راه تازه وجدای ازپاکستان، مساله تجارت وترانسپورت،موضوع مهاجرین درپاکستان وده ها عامل دیگر،ریشه های بن بست دپلماسی افغانستان وپاکستان شده است."تحریکات مرزی" وموشک باران،تنها می تواند عامل تشدید بحران شود ونه اینکه مساله اصلی باشد.آنچه که درمرزوتاسیس پاسگاه مرزی ازسوی پاکستان،دراین روزها،مطرح شده ،عامل اصلی مناقشه واختلافات دوکشورنمی تواند باشد این موضوع می تواند اختلافات را شعله ورنماید.به همین دلیل است که همه می دانیم نه افغانستان مایل است با پاکستان وارد جنگ شود ونه پاکستان کارها را به آنجا ها می کشاند.نیروهای بین المللی هم درهمان نقطه های مورد مناقشه حضوردارند،جنگ به معنای واقعی وتعریف شده بین افغانستان وپاکستان صورت نمی گیرد،مناقشات مرزی بگفته افغانستان،"تحریکات مرزی" را داریم وپاکستان نمی تواند ونمی خواهد وارد جنگ خونین با افغانستان شود.
ولی باید قبول نماییم که همین مقدار"تحریکات مرزی" هم به زیان دوکشوراست واین درست نیست که دوکشورهمسایه به این صورت مناسبات وروابط داشته باشد.تحلیل گران به این عقیده هستند که با روی کارآمدن حکومت تازه درپاکستان،مناسبات دوکشورازسرگرفته می شود واین جدالها ورد بدل کردن اتهام ها،آن قدرجدی وویران گردرمناسبات دوکشورنمی تواند باشد وهرگزاظهارات نونهالان سیاست ،نمی تواند،شرایط جنگ تمام عیاررا دردوکشور،فراهم نماید.
