فصل تازه درمناسبات افغانستان وپاکستان
فصل تازه درمناسبات افغانستان وپاکستان
سرتاج عزیزقراربود امروزوارد کابل شود اما وی فردا وارد پایتخت افغانستان می شود.درانتخابات پارلمانی پاکستان که درآن نوازشریف حزب رقیب ورقبای عمده خود را شکست داد وحزب نوازشریف به پیروزی چشم گیری دست یافت، حکومت افغانستان ازوی دعوت رسمی بعمل آورد.نوازشریف پس ازمدتی که کارهای خانگی وجابجای قدرت را استحکام بخشید ازرییس جمهورکرزی دعوت نمود که ازپاکستان دیدن نماید.سرانجام هیچ یک ازدودعوت به دلیل تیره گی بیش ازحد روابط عملی نشد.مقامات دپلماتیک دوطرف به این صورت به توافق رسیدند که ابتداء بهتراست که مقامات "سطح دو"به رایزنی به پردازند وشرایط را برای گفتگوی مقامات "سطح یک" مساعد نمایند.این فکرمورد توافق طرفین قراگرفت وبرهمین اساس است که فردا سرتاج عزیزمشاورامنیت ملی پاکستان وارد کابل می شود.وی درآستانه سفرخود، درمورد مناسبات دوکشورحرف زد وازجمله درمورد مذاکره باطالبان ودفترنمایندگی طالبان با رسانه ها صحبت کرد سرتاج عزیزخطوط مذاکرات خود را با حکومت افغانستان بصورت کلی بیان داشت واظهارامید واری کرد که مناسبات دوکشورهمسایه وبرادر بحالت عادی وطبیعی برگردد دراین متن لازم است خواسته ها وسیاستهای تبلیغاتی واعمالی پاکستان را دانسته باشیم:
سیاستهای اعمالی وتبلیغاتی
ازنظر افغانستان همواره این پرسش مطرح بوده که پاکستان دونوع سیاست درمورد افغانستان وکلا درسیاست بیرونی خود داشته است.سیاست اعمالی وسیاست تبلیغاتی.این مساله باید برای افغانستان ازهمان اول قابل درک می بود که پاکستان دردپلماسی خود همواره ازاین دوگانگی تبلیغاتی وعملیاتی استفاده کرده است برخی سیاست مداران افغانستان گله مند اند که پاکستان درمورد افغانستان چنین روشهای غیردوستانه را درپیش گرفته است درحالیکه نگاه به رفتارپاکستان بخوبی نشان می دهد که آنها با متحدان خود نیزازاین رویه دپلماسی کارگرفته است.مثال آن رفتارپاکستان درجنگ با القاعده وطالبان درافغانستان است فکرمی کنید پاکستان درمورد طالبان همکاری صادقانه با غرب وناتو داشته است هرگزچنین باوری درپایتخت کشورهای غربی وجود ندارد.آنها بخوبی می دانند که پاکستان چه گونه حرف می زنند وچه گونه رفتارمی کند.مایک مولن لوی درستزآمریکا درسال2011 یک حرف تاریخی درمورد پاکستان را درمیان گذاشت وی گفت: استخبارات وارتش پاکستان جنگ نیابتی علیه نیروهای ما درافغانستان راه انداخته است.طالبان ،شبکه حقانی والقاعده به نیابت ازارتش پاکستان واستخبارات این کشورده سال است که علیه ما جنگیده اند.
این حرف مبیین این واقعیت است که پاکستان ازهمین دوگانگی استفاده کرده درشعاروتبلیغات خودرا ضد تروریست نشان داده درعمل همکارآنها بوده است.خانم حنا ربانی کهروزیرخارجه وقت پاکستان اعلام کرد که ما درجنگ با تروریزم سی هزارکشته داده ایم وصد ها میلیونها دالر را به مصرف رسانده ایم. اما پاکستان هرگزدرمورد طالبان که درافغانستان بانیروهای ناتوجنگیده است رک وصریح عمل نکرده سیاست تبلیغاتی شان ازسیاست عملیاتی واعمالی جدا بوده است.رییس جمهورکرزی گفته می شود درطی ده سال گذشته بیش ازبیست سفربه پاکستان را داشته است.وچندین کنفرانس سه جانبه بین پاکستان وافغانستان ومتحدان غربی شان درمورد طالبان دایرشده است اما می بینیم که هیچ تاثیری درسیاست اعمالی پاکستان نداشته است.این کشورذره ای ازحمایت طالبان وشبکه حقانی دست برنداشته واکنون طالبان اصلی درپاکستان مستقرهستند وازهمان جا برنامه های جنگی شان را سازمان دهی می کنند.پاکستان حتی همین مساله را درتبلیغات منکراست واعتراف نکرده که طالبان وشبکه حقانی درخاک پاکستان حضوردارند.
مناسبات افغانستان وپاکستان درزمان سید یوسف رضا گیلانی حسنه بود ولی این مناسبات بارفتن گیلانی ازقدرت تغییرکرد درآخرحکومت حزب مردم، بدترین مناسبات بین کابل واسلام آباد را داشتیم هردوکشورانبوه ازاتهامات را نثارهم دیگرمی کردند.مقامات پاکستان با صراحت اعلام داشتند که حامد کرزی مانع اصلی درراه صلح است ورییس جمهورافغانستان جزازمشکلات افغانستان شده حامد کرزی رهبری است که مردمش را بطرف جنهم رهبری می کند.آقای فیضی به نوع گفتگوهای پشت پرده دپلماتیک پرداخت وبه خواست اصلی وخطرناک پاکستان اشاره کرد.ایمل فیضی به بی بی سی گفت: پاکستان ازما خواسته که مناسبات دپلماتیک خودرا باهند قطع نماییم.پاکستان ازافغانستان خواسته که پیمان استراتژیک با آنها امضا نماییم و پاکستان ازما خواسته که جوانان افغانستان را برای آموزشهای نظامی به پاکستان بفرستیم ونه هند.
این نوع گفتگوها،بسیارتلخ وشکننده بود وچنین صحبتهای درهمین حد بین دوکشورصورت گرفته است. اخیرا رییس جمهورهم به "خط دیورند" اشاره داشت ودرآخرین اظهارنظرشان به مساله "ملوک الطوایفی" پرداخت وبه یک نحوی پاکستان را متهم کرد که می خواهد افغانستان بصورت "ملکوک الطوایفی" اداره شود همه این حرف ها وموضع گیریها متوجه اسلام آباد بود واین موضع گیریهای غیردوستانه را اسلام آباد وکابل داشته است.حال سرتاج عزیزدرچنین فضایی وارد کابل می شود احتمالا موضوعات مهمی باید درمذاکرات شان مطرح گردد ازجمله مسایلی که برای طرفین خیلی مهم است مساله گفتگوباطالبان بازوبسته شدن دفترطالبان درقطراست.
بازوبسته شدن نمایندگی طالبان درقطر
سرتاج عزیزامروزبا رسانه ها اعلام داشت که نمایندگی طالبان بصورت موقت بسته شده واین دفتربزودی بازمی شود.این حرف درذات خود اهمیت زیادی دارد.سرتاج عزیزمشاورامنیت ملی پاکستان با اطمینان خاطربه این مساله اشاره می کند که نمایندگی بصورت موقت بسته شده یعنی اینکه دفترقطردوباره بازمی شود.یکی ازجدی ترین مساله درمناسبات دوکشورهمین نمایندگی طالبان درقطراست.پاکستان با بازشدن دفترطالبان به آن صورت که در28 جوزا گشایش یافت موافق بوده برخی گزارشها نشان می دهد که مقامات ازاستخبارات پاکستان درروزگشایش دفتردردوحه حضورداشته اند.افغانستان نسبت به این گونه گشایش به شدت واکنش نشان داد وآن را درواقع توطیه ودسیسه مشترک پاکستان وآمریکا دانست.رییس جمهورسه روزبعد ازپایین آوردن بیرق طالبان وبرداشته شدن لوحه امارت دریک سخنرانی رادیوی خود گفت: دفترقطریک دسیسه بود که با کمک ویک پارچه گی ملت افغانستان خنثی گردید. مضمون اظهارات رییس جمهوهمین بود.ایشان هرگزمخفی نکرده است که نمایندگی طالبان یک دسیسه علیه منافع ملت افغانستان بوده است.
افغانستان درمورد ایجاد نمایندگی شروط وملاحظاتی دارد که درهنگام گشایش هیچ یک ازآن شروط درنظرگرفته نشد حکومت افغانستان آن را توطیه مشترک دانست ودریک مورد هدف ازگشایش دفتربه این صورت را "ایجاد نظام ملوک الطوایفی" درافغانستان دانست.طالبان هم با پایین آوردن بیرق وبرداشته شدن لوحه امارت اسلامی شان،دفتررا درنهایت ترک کردند ودرحال حاضراین نمایندگی تعطیل شده است دفترقطر مطابق میل وخواست طالبان بازگردید وهمه خواسته های شان در24 ساعت تامین گردید.بیرق برافراشته ولوحه ای امارت اسلامی شان پرده برداری شده ولی با مخالفت واعتراضات شد ید افغانستان پس از24 ساعت بسته شد.
شروط وملاحظات افغانستان درمورد صلح ونمایندگی قطر
این مساله خیلی مهم است که دانسته شود.آقای عزیزازهم اکنون اعلام داشته که بسته شدن نمایندگی طالبان درقطرامرموقتی است.حال ایشان فردا وارد کابل می شود دومساله مهم درگفتگوهای وی با مقامات کشورمطرح خواهد شد یکی بررسی زمینه های ملاقات سران دوکشورکه چه گونه ودرچه زمانی باید صورت بگیرد وهمین طورزمینه های بررسی همکاریهای دوکشوردرعرصه های دوجانبه.مساله اساسی دراین گفتگو مساله نمایندگی قطراست.عزیزگفته است که تعطیلی دفترقطرموقتی است بنابراین با چه شرایطی باید بازشود افغانستان شروطی برای ایجاد نمایندگی طالبان دارد.گفتگوها بین الافغانی باشد،مدیریت ومالکیت گفتگوها بدست حکومت افغانستان باشد،دفترتعریف نمایندگی برای مذاکرات صلح را داشته باشد ونه دفترسیاسی برای طالبان را،گفتگوهای صلح درداخل افغانستان صورت بگیرد،دفترقطر براساس یک پروتکل بین حکومت افغانستان ودولت قطربازشود وجزیئات کاردفترمشخص باشد.
شروط افغانستان همین ها است که اعلام شده.آقای عزیزمشاورامنیت ملی پاکستان دراموربین الملل تا چه حد به شروط وخواسته های افغانستان تن می دهد آیا پاکستانیها حرف تازه ای دارد ویانه؟ این مساله هنوزروشن نیست.پاکستانیها خیلی کم درمورد قطراظهارنظرکرده واین آمریکا است که گفته طرف قطرنمی تواند سفارت ویا نمایندگی امارت طالبان باشد.هنوزدیدگاه های پاکستان درمورد قطرروشن وشفاف نیست اگرچنانچه نظرپاکستان درمورد نمایندگی قطرهمان بوده که در28 جوزاعلام شد،حال این پاکستان است که چه قدرازموضع خود عقب نشینی وانعطاف نشان می دهد.نکته دیگری که پاکستان باید به آن پاسخ دهد این است که آیا شرایطی را برا گفتگوی طالبان اصلی با مقامات افغانستان بخصوص شورای عالی صلح فراهم می کند ویانه.افغانستان گفته است که طرف مذاکره ازسوی افغانستان" شورای عالی صلح" است درحالیکه طالبان هرگزحاضرنشده که با "شورای عالی صلح" واردگفتگوشود.
افغانستان ازپاکستان بارها خواسته است که طالبان اصلی درپاکستان است وحکومت پاکستان آنها را وادارنماید که روی یک میزنشسته با افغانستان گفتگونماید.طبیعی است که این موضوعات درمذاکرات سرتاج عزیز مشاورامنیت ملی پاکستان فردا با مقامات افغانستان درکابل مطرح می شود ولی هرگزانتظارنمی رود که دیدگاه های طرفین درمورد گفتگوهای صلح بهم نزدیک باشد وشرط وشروط هم دیگررا به راحتی قبول نماید.پاکستان تاکنون حتی اعتراف نکرده که طالبان درخاک پاکستان حضوردارد چه رسد به این که آنها را سرمیزگفتگوحاضرنماید ودیگراینکه طالبان هم با طرف افغانی خود که" شورای عالی صلح " باشد، حاضربه گفتگو نیست ودیگراینکه دفترقطرباردیگر به چه صورتی بازگشایی خواهد شد.سرتاج عزیزاعلام داشته که بسته شدن موقتی بوده وحال چه گونه وباچه شرایطی مورد توافق، نمایندگی بازگشایی می گردد اینها سوالاتی است درپیش روی مقامات دوکشورقرارگرفته است ولی با همه مسایل فصل تازه مناسبات دوکشور، بهترازاین است که هیچ روابطی بین دوکشورنباشد.فصل تازه ازمناسبات دوکشوررا به فال نیک می گیریم گرچه انتظارمعجزه را درمورد موضوعات بسیارپیچیده نباید داشته باشیم.
