سه جانبه های مکرر

سه جانبه های مکرر

اصطلاحات سه جانبه ،دوجانبه وچهارجابه ویا پنج بعلاوه یک و... عمدتا درگفتگوهای سیاسی بکار گرفته می شود.افغانستان با لندن واسلام آباد چهارمین نشست سه جانبه شان را برگزارمی کند.امروز رییس جمهورکرزی عازم لندن می شود.آقای داوید کامرون میزبان این گفتگوی سه جانبه است اگردقیق تر به قضیه نگاه کنیم اصولا صدر اعظم انگلستان مبتکر نشست سه جانبه کابل اسلام ولندن باید باشد.این چهارمین نشست رهبران سه کشوراست که این بار درلندن برگزارمی شود. تحول تازه ای که دراین گفتگو دیده می شود تغییرحکومت درپاکستان است.درگذشته رییس جمهور پاکستان آقای آصف علی زرداری شرکت می کرد ولی این بار آقای نوازشریف صدر اعظم تازه پاکستان درگفتگوهای سه جانبه شرکت می کند.پاکستان ازجمله کشورهای است که حکومت های ملکی، خیلی سریع دراین کشور تغییرمی کند حال ، کودتا ویا انتخابات ویا هردلیل دیگری دراین تغییرات دخالت داشته است.این بار نوازشریف حکومت پیشین به رهبری حزب مردم را شکست داد وقدرت سیاسی در نظام پارلمانی پاکستان را به دست گرفته است.درنشست سه جانبه لندن دو، رهبرپیشین ویک رهبر تازه شرکت می کنند. نوازشریف نخست وزیرجدید پاکستان عازم لندن می شود.نشست سه جانبه به زود ترین فرصت درلندن پایتخت مه آلود بریتانیا برگزارمی گردد.

موضوعات نشست های سه جانبه لندن چه می تواند باشد؟

اگرنگاهی به سه نشست قبلی داشته باشیم، جدی ترین مساله مورد بحث، مساله راه حل سیاسی بحران افغانستان باید باشد.درسال2014 نیروهای بین المللی از افغانستان بیرون می شوند. افغانستان با فصل تازه ازحوادث روبرو است انتخابات درسال 93 درافغانستان برگزارمی شود حکومت تازه روی کارخواهد آمد ونیروهای بین المللی در دسامبر2014 بصورت کامل ازافغانستان خارج می شوند مگرآن مقدارنیروی که درچارچوب موافقت نامه امنیتی درافغانستان بمانند ولی تمامی نیروهای بین المللی براساس فیصله ها وجدول زمانی لیسبون باید ازافغانستان بیرون شوند.دراین میان عمده ترین بحث مساله طالبان است. درسه نشست گذشته، اساسی ترین سخن روی میز،موضوع طالبان بود.مطالبات افغانستان درسه دورقبلی درمورد طالبان به دو مساله اصلی خلاصه می شد. خواست اول افغانستان رهایی ملا برادر اززندان پاکستان بود.ملا برادر وجماعت مرتبط به وی دربهارسال 2010 توسط استخبارات پاکستان به دلیل مذاکرات وگفتگوهای مخفیانه با افغانستان به زندان پاکستان افتادند ودرماه گذشته از زندان آزاد شده است ولی زیرنظارت استخبارات پاکستان قراردارد.

 خواست دوم افغانستان دراین مورد این بود که پاکستان باید طالبان اصلی را برسر میز گفتگو با پاکستان بنشاند واین کار را پاکستان می تواند انجام دهد ولی پاکستان هرگز این مساله را قبول نکرده که طالبان اصلی درپاکستان حضور داشته باشند وپایگاه درآنسوی دیورند برای خود شان برپاکرده باشند.خانم حنا ربانی کهروزیر خارجه وقت پاکستان دریک مورد گفته بود که نه، ما متاسفانه ملا عمر نداریم که وی را برای گفتگو با افغانستان حاضر نماییم. درطی چهارسال گذشته که بحث گفتگو با طالبان ازهرزمانی جدی تر مطرح گردید، درنهایت امر افغانستان به یک خواست محوری خود بصورت ناقصی دست یافته است وآن رهایی ملا غنی برادر اززندان پاکستان است. افغانستان گفته است تشکر ازاینکه به خواست افغانستان توجه کرده اید ودر نهایت امر ملا غنی وهمراه هان شان را از زندان رها کردید ولی حالا نوبت آن رسیده که حکومت پاکستان باید این آدم را وصل به شورای عالی صلح افغانستان نماید تا روند گفتگوها بصورت جدی شروع شود. فکرمی کنم این خواست درگفتگوهای سه جانبه لندن هم مطرح می شود افغانستان این مساله را ازپاکستان می خواهد که ملا برادر را اجازه دهید که وصل به گفتگوهای صلح با شورای عالی صلح شود.

در کنار این مساله که ملاغنی برادر باید به مذاکرات صلح افغانستان ملحق شود، خواست دیگرافغانستان این است که طالبان اصلی را باید پاکستان وادار نماید که سرمیزگفتگو حاضرشود. اینها درواقع می تواند اجندای اصلی گفتگوهای سه جانبه باشد.گرچه حوزه گفتگوها می تواند خیلی متنوع وگسترده ترباشد ولی اصلی ترین مساله در مذاکرات صلح همین حوزه گفتگو با طالبان وخواست هردو کشوردراین باب می باشد. درمذاکرات قبلی این مساله تقریبا واضح شد که دو کشورپاکستان وبریتانیا، سخت علاقه مند هستند که طالبان باید حضور فعالی درساختارنظام سیاسی درافغانستان داشته باشد وراه های ورود طالبان  درساختار حکومت چه گونه باید درنظرگرفته شود. یک راه همین است که طالبان دست ازجنگ بردارند و وارد مبارزات سیاسی شود کاری که جناب حکمتیار کرده است. حضور قطب الدین هلال درانتخابات ریاست جمهوری امری بسیارپسندیده است گرچه مهندس حکمتیار می خواهد با یک دست دو خربوزه را داشته باشد به این صورت که خودش جنگ های بیرحمانه خونین انفجار وانتحار را رهبری نماید وازسوی هم نزدیک ترین فرد مربوط به خود را به میدان انتخابات ریاست جمهوری اعزام کرده است.تجربه حزب اسلامی وحضورقطب الدین هلال برای طالبان درحال حاضر ممکن نیست.

درگفتگوهای چهارماه پیش نواز شریف به رییس جمهورکرزی گفته بود که مساله طالبان را باید به نحوی حل نمایید طالبان که درانتخابات شرکت نمی کنند وباید راه حل دیگری را جستجو کرد.درلندن همین پرسش ازرییس جمهورکرزی می شود که چه راه حلی برای مساله طالبان را درنظر گرفته اید. نتیجه اینکه درحوزه گفتگوهای سه جانبه لندن مساله طالبان یکی ازعمده ترین اجندای قابل بحث می باشد.

داشتن موافقت نامه استراتژیک با افغانستان :

در دومین نشست سه جانبه درحاشیه اجلاس عمومی سازمان ملل،آقای داوید کامرون،مساله موافقت نامه استراتژیک بین کابل واسلام آباد را مطرح کرد واین مساله برای افغانستان ورییس جمهورکرزی غافل گیر کننده بود.گفته شده که رییس جمهورکرزی به لحاظ ذهنی چنین آماده گی که درمورد موافقت نامه استراتژیک با پاکستان وارد گفتگو شود را نداشت واین مساله را آقای کامرون درنشست سه جانبه نیویورک مطرح کرد.درآن زمان رییس جمهورافغانستان جواب صریح برای تایید ویا رد پیشنهاد کامرون را نداد تنها به این مساله اکتفا کرد که این مساله می تواند در آینده مورد گفتگوهای طرفین باشد و به همین دلیل است که درنشست های بعدی بین مقامات کابل واسلام آباد همیشه مساله موافقت نامه استراتژیک را مقامات پاکستان مطرح کردند.دریک مورد خانم حنا ربانی کهر متن یک سند ویا همان نقطه نظرات پیشنهادی پاکستان را درمورد موافقت نامه استراتژیک، روی میز زلمی رسول وزیرخارجه افغانستان دراسلام آباد گذاشت وایشان این متن را با خود به افغانستان آورد ولی هرگزاز سوی افغانستان موافقت نامه استراتژیک با پاکستان جدی گرفته نشد.

 افغانستان برای اینکه ازدست چنین قضیه ای که کامرون برای شان درست کرده،نجات پیدا کند مساله جنجال برانگیز خط دیورند را پیش کشید.طرح مساله دیورند، چالشهای زیادی را درمناسبات دو کشورایجاد کرد. برای مدت سه ماه تقریبا روابط کابل واسلام بکلی قطع شده بود این مساله تا روی کارآمدن حکومت جدید درپاکستان ادامه داشت وبا روی کار آمدن نوازشریف باب گفتگوها ازسرگرفته شد.سرتاج عزیز مشاورمخصوص نوازشریف به کابل آمد وبعدش چهارماه پیش از این رییس جمهورکرزی به اسلام آباد رفت وحالا نشست سه جانبه لندن را تجربه می کنند.ولی علیرغم بی میلی افغانستان بازهم آقای کامرون مساله موافقت نامه  استراتژیک را مطرح خواهد کرد این طرح ازسوی بریتانیا مطرح شده و پاکستان بی نهایت ازعملی شدن این کار خرسند خواهد شد لذا فکرمی کنم درنشست سه جانبه لندن بازهم مساله موافقت نامه استراتژیک درکنار اجندای اصلی صلح با طالبان به میان خواهد آمد.

نکته جالب این است که درنشست های سه جانبه ازاین نوع درنهایت امر پاکستان ولندن دریک موضع قرارگرفته وافغانستان تنها مانده است.موافقت نامه استراتژیک مساله ای نیست که افغانستان به آن علاقه داشته باشد ولی بریتانیا این مساله را جزازمباحث جدی نشست سه جانبه ساخته است.پاتک افغانستان دربرابراین گونه مسایل همان خط دیورند است. بهرصورت درنشست های مکرر سه جانبه حوزه های گفتگوه متنوع وگسترده است ومسایل تجاری فرهنگی وهمکاریهای منطقه ای وده ها مساله ازاین دست مورد گفتگو قرارمی گیرد ولی اصلی ترین مساله درمیز مذاکرات مساله صلح با طالبان وچه گونه مشارکت آنها درقدرت وساختارسیاسی افغانستان است امریکه تصورمی شود به این زودیهای دریچه برای چنین کاری بازنشود.بنابراین موافقت نامه استراتژیک هم می تواند ازعمده ترین مباحث گفتگوهای سه جانبه لندن باشد.برخی هم گفته اند که آقای کامرون رییس جمهورکرزی را تشویق خواهد کرد که سند همکاری های امنیتی را با آمریکا امضا کند زیرا بدون این سند، همکاری جامعه جهانی با افغانستان مشکل می شود وشاید مساله انتخابات هم بصورت اجمال مورد بحث قراربگیرد.احتمالا این گونه موضوعات را درکنفرانس سه جانبه لندن خواهیم داشت.