گفتگو با محمد ناطقی دپلمات و کار شناس مسایل سیاسی

گفتگو با محمد ناطقی دپلمات و کار شناس مسایل سیاسی

طلوع فردا: حکومت در طی ده سال گذشته در کدام عرصه های کاری اش موفق بوده و در کدام عرصه ها نا کام  ?

باسلام خدمت خواننده گان هفته نامه طلوع فردا

حکومت افغانستان با گذشت 12 سال فرصتهای طلایی را ازدست داد. درآغاز دهه نو2001 ، همه دنیا در کنار افغانستان به خاطر، مرام مشترک که با افغانستان تعریف کرده بود، استاد. مرام مشترک تعریف شده" مبارزه و ریشه کن کردن تروریزم" بود. حضور جامعه جهانی در افغانستان یک پدیده بی نظیر تاریخی محسوب می شود. این فرصت در کم جای تکرار شده است. حضور دنیا، با جان و مال برای مبارزه با تروریزم، چانس طلایی برای مردم افغانستان شمرده می شد که این چانس را بدست آورده بودیم.

 حکومتهای پیش از این هرگز با چنین فرصت طلایی روبرو نبود، حکومت مجاهدان را هیچ کشوری در دنیا قبول نداشت. پیش از مجاهدین هم بخش بزرگ از جهان با رژیم کمونیستی مخالف بود. اما این تنها حکومت و دولت رییس جمهورکرزی بود که با موج حمایت بی مانند و یک پارچه روبرو شد. کسی نمی تواند، نشان دهد که حکومتی در دنیا با حکومت افغانستان مخالفت داشته است. پاکستان با ضربه زدن به طالبان و القاعده می خواست در کنار افغانستان، از با نا گزیری باشد ولی این سیاست ما سبب گردید که پاکستان کم کم از همکاری با دولت کابل نا آمید شود و دو باره به سازماندهی طالبان علیرغم مخالفت جامعه جهانی، اقدام نماید. طالبان و القاعده درهم کوبیده شد و پاکستان این گروه را رها کرد اما با ضعف مدیریت های سیاسی، دو باره پاکستان، طالبان را علیه  حکومت افغانستان، سازماندهی کرد. امروز طالبان تبدیل به عمده ترین خطربرای امنیت ما شده است. این موفقیت درعرصه امنیتی نیست.

 فقدان همکاری و فضای بی اعتمادی با جامعه جهانی درهمه عرصه و ساحت ها، نا کامی ما می باشد. تنها چیزیکه بدست آمده دموکراسی، آزادی بیان، خرابیهای گذشته تو سط مردم را می توان از دست آورد های دهه اخیرو دوران حامد کرزی نام گرفت.این البته به اعتقاد همه بر می گردد به "ایجاد فضا" که حضور جامعه جهانی آن را فراهم ساخته است. البته شکی نیست که خصوصیات اخلاقی و روشهای که شخص رییس جمهوردارد، نیز درباب آزادی و دموکراسی، موثر بوده است. حکومت رییس جمهور چشم بینا دراین "فترت تاریخی" داشت اما گوش شنوا نداشت. صدای هیچ کسی را نمی شنید. و درنظام  متمرکز و ریاستی، مردم و احزاب سیاسی ، خلع قدرت شدند.

 طلوع فردا: اگر حکومت طی ده سال گذشته در راستای کاری اش موفق نبوده و فساد در دستگاه حکومت وجود داشته است از دید شما تغییر ریشه یی در ساختار یک حکومت چگونه می باشد؟

حکومت رییس جمهور به پایان خود رسیده است. پرسش از اینکه حکومت چه کاری می کند، زیاد موجه نیست. میراث ده ساله با تفاوتهای زیادی به حکومت آینده منتقل می شود. میراث بسیار " ترسناک" بخصوص اینکه اگر جامعه جهانی کمکهایش را در عرصه های امنیتی و زندگی مردم قطع نماید. بدون شک رفتن نیروهای بین المللی انگیزه های زیادی برای القاعده و طالبان را به وجود می آورد که هم اکنون آورده است. استخبارات منطقه هم تلاش دارد که خلاء ناشی از فقدان حضور جامعه جهانی با عوامل و مزدواران خود، پر نماید. گرفتاریهای حکومت بعدی بی نهایت سنگین که حتا تصورش نگران کننده است.

 "سند همکاری" امضا نشد هرآن احتمال آن و جود دارد که جامعه جهانی ازخیر افغانستان بگذرد و با نگاه پاکستان مساله افغانستان را مورد توجه قراردهد. آسیب پذیریهای زیادی دیده می شود. حکومت آینده باید، اصلاحات گسترده در نظام مدیریتی، درمبارزه با فساد در سیاست داخلی و خارجی خود، به وجود آورد. ما سخت نیاز به اصلاحات در ساختار دولتی داریم. درکناراین مساله ، نگاهی به تغییر ساختار نظام، هم خیلی اهمیت دارد. تغییر ساختار نظام سیاسی در چوکات قانون از برجسته ترین کارهای حکومت بعدی است. قانون اساسی باید اصلاح شود. نظام متمرکز سیاسی، تبدیل به نظام و مدیریت غیر متمرکز شود. سیستم پارلمانی به جای نظام ریاستی بی نهایت متمرکز، مورد مطالعه قرار بگیرد.

 تجربیات موفق همین را نشان می دهد که بهترن نظام، همان نظام پارلمانی است.این تنها یک دلیل دارد که حکومت باید دربرابرکارهای که می کند، پاسخ گو باشد. درحال حاضر و در نظام ریاستی متمرکز، حکومت دربرابر مردم پاسخگو و متعهد نیست. مردم حکومتی را می خواهد که متعهد مسوول وترسی از مردم را داشته باشد. حکومت متمرکز تنها ترسی که ندارد از مردم است مردم هیچ نقشی درباز خواست مقامات حکومتی ندارد. نظام پارلمانی قدرت را توزیع می کند. مجلس ملزم است که از حکومت پرسان نماید. این ها کارهای است که در حکومت بعدی می با ایستی انجام شود.

درسطح بین المللی، منطقه ای  سیاست همگرایی لازم است. ما نمی توانیم با جامعه جهانی همگرایی نداشته باشیم افغانستان به جامعه جهانی به شدت احتیاج دارد مردم و دولت ما بالای نود درصد، به کمکهای خارجی وابسته است. ما بدون همکاری و همگرایی جامعه جهانی نمی توانیم تاب بیاوریم. با این توضیحات جواب این پرسش هم به دست آمد که تیم اصلاحات و همگرایی با گرفتن قدرت سیاسی چه راهی را در پیش می گیرد. همان گونه که اشاره کردم ، در عرصه مدیریت ، اصلاحات باید صورت بگیرد. مبارزه با فساد در صدر برنامه های ملی و مدیریتی ما قرار بگیرد. همگرایی ملی و منطقه ای و بین المللی از عمده ترین محورها و مولفه های سیاست خارجی دولت اصلاحات و همگرایی می تواند باشد.

با احترام

موفق باشید