گفتگو در مورد، تفتیش آرا، لایحه ابطال آراء ناپاک، معیارهای تفتیش با محمد ناطقی دیپلمات و کارشناس مسایل سیاسی
گفتگو در مورد، تفتیش آرا، لایحه ابطال آراء ناپاک، معیارهای تفتیش با محمد ناطقی دیپلمات و کارشناس مسایل سیاسی
مجری تلویزیون طلوع: این سوال را می خواهم از شما به پرسم که اصولا توافقنامه انتخاباتی، روی دو مساله امورتخنیکی و سیاسی متمرکزشده است حال بفرمایید کار به کجا رسیده؟ آیا از زمان توافق تا حالا پیشرفتی صورت گرفته است و یا خیر؟ و اگر پیشرفتهای صورت گرفته در چه مواردی بوده است؟
محمد ناطقی: با تشکر ازشما و سایردوستان باید عرض کنم که درمورد توافقات انتخاباتی، مسایل و محورهای اساسی مورد بحث است. یکی خود توافق نامه است دیگری شیوه های اجرایی و عملیاتی شدن این سند است. درمورد نفس توافق نامه همان گونه که پرسیده اید شامل دو بعد می شود یکی تخنیکی و دیگری سیاسی درمورد امورتخنیکی موضوعات زیادی است که باید راه انداخته شود. اولین اقدام این است که ناظران ملی و بین المللی در امر تفتیش بی نظیرانتخابات افغانستان حضورداشته باشند و جریان تفتیش زیرنظرآنها صورت بگیرد که این کار عملا شروع شده است. ناظران دو تیم ، ناظران جامعه مدنی، ناظران بین المللی در کمیسیون و انبارهای تفتیش حضوردارند. و چند روز است که کارشان شروع شده اند. البته مساله نظارت برتفتیش شامل معیارهای است که باید آن شاخصها درنظرگرفته شود. معیارهای تفتیش در شانزده فقره تدوین شده است و تا امروز هم مورد بحث قرارداشت ولی این معیارها باید قبول شده باشد اما چیزی که حل نشده این است که این اسناد باید امضا شود.
متاسفانه باید بگویم که شاخصها نوشته و توافق روی آن صورت گرفته است اما تیم تحول و تداوم معیارهای تفتیش را امضا نکرده و امروز فردا می کند. وقتی که معیارهای توافق شده امضا نشود دیگر آن نمی تواند سند باشد و بدون معیار، تفتیش بی معنا و بی فایده است. قدر مسلم این است که معیارهای بین المللی تفتیش تهیه شده و همه طرفها درگیر درامرانتخابات آن را قبول کرده اند اما تیم تحول آن را امضا نکرده است. حال ممکن است ازاین بابت با چالش روبروشویم. آقای معنوی می گوید اگر این معیارهای مورد توافق امضا نشود دراین صورت تفتیش نمایش بیش نخواهد بود تفتیش برای تفتیش نیست تفتیش برای نمایش نیست هدف ازتفتیش پیداکردن آراء درست و نادرست است و این کار براساس معیارو شاخص انجام می شود واین معیار هم باید امضا شود که نشده است.
سند دیگری که باید روی آن توافق شود، لایحه ابطال آراء درست و ازنادرست است. این سند بحثهای زیادی داشته نمایندگی ملل متحد درتهیه آن نیزهمکاری زیادی کرده است تعریف لایحه این است که برمبنای آن اراء ناپاک باطل می شود این سند درابطال آراء بسیار مهم است چنانچه چک لیست و یا همان شاخصها که به آن اشاره کردم درمورد تشخیص آراء درست از نادرست اهمیت دارد با معیار، شما آراء نادرست و درست را تفکیک می کنید و با لایحه و طرزالعمل، آن را باطل می کنید. فیصله ابطال مثل شاخصهای شانزده فقره ای باید امضا شود این سند را هم تیم تحول حاضر به امضا ی آن نیست. درحالیکه تیم اصلاحات خواهان امضای تمامی اسناد مرتبط به انتخابات می باشد.
مجری تلویزیون آروزو: حال چه دلایلی درکاراست که تیم تحول به ادعای شما نه لایحه را امضا می کند و نه هم معیارهای تشخیص را البته اصل توافقنامه هم که با حضور آقای جان کری صورت گرفت نیزامضا نشده است. حال ممکن است به دلایل و انگیزه های آن اشاره نمایید؟
محمد ناطقی: ببینید اختلافات بسیار جدی درکاراست. تیم اصلاحات اصولا به دو کمیسیون اعتماد ندارد و به همین دلیل قطع رابطه کرد و حالا هم که برگشته با ضمانتهای ملی و بین المللی برگشته است.اما تیم تحول اعتماد کامل به کارکرد هردو کمیسیون دارد و چه بسا گفته شده است که امرخیل مامور آنها بوده و برای آنها تقلب کرده است این تیم به ا ین دلیل با امضای اسناد مخالفت می کند که امضا را به منزله قضاوت می داند به این معنا که اگر معیارهای تفتیش امضا شد و لایحه ابطال هم امضا شد دراین صورت تفتیش وتفکیک آراء خود بخود مورد قضاوت قرارمی گیرد و به راحتی می توان گفت که این دسته آراء تفتیش شده باطل است و این جمع از آراء درست است. یک عضو برجسته تیم تحول می گفت امضای اسناد ولایحه ابطال آراء معنایش این است که ما قضا وت کرده ایم درحالیکه قضاوت در شان ما نیست. قضاوت و اعلام نتیجه از مکلفیتهای دو کمیسیون می باشد. ازدید تیم تحول دو کار به دوش دو کمیسیون است یکی قضاوت و دیگری اعلام نتیجه. اگر گفته شود که جریان تفتیش ملی و بین المللی چه می شود آنها می گویند گروهای ناظرکارشان تهیه و فراهم سازی و تسهیلات برای قضاوت است و نه اینکه آنها خود به قضاوت بنیشنند.
تیم اصلاحات می گوید: کمیسیون ها به دلیل اینکه بی طرف نیستند آنها نمی توانند قضاوت عادلانه و منصفانه داشته باشند. بنابراین مرجع قضاوت باید یک مرجع بی طرف باشد. ازدید تیم اصلاحات مرجع بی طرف که آراء تفتیش و تفکیک شده را باید قضاوت نماید، نمایندگی ملل متحد است. دراین میان اصولا سه کار اساسی در مورد تفتیش صورت گرفته است.اول اینکه تفتیش براساس معیارها زیرنظر ناظران ملی و بین المللی صورت گرفته است. دوم اینکه نتیجه تفتیش به مرجع بی طرف داده می شود و ملل متحد آن را به قضاوت می گیرد و سوم اینکه دو کمیسیون و بخصوص کمیسیون انتخابات آن نتایج جمعی را اعلام می کند. دراین جا وظایف و صلاحیتها تفکیک و تقسیم شده است. تیم تحول این گونه تقسیم و تفکیک را قبول ندارد و به همین دلیل است که اسناد را امضا نمی کند و می گوید امضای لایحه ابطال و یا معیارهای تفتیش، درواقع یک نوع قضاوت است که صورت گرفته است و قضاوت از صلاحیتهای دو کمیسیون می باشد. تیم تحول دراین مورد به مفاد قوانین استناد می کند و کارهای خارج از قوانین را رد می کند اما تیم اصلاحات مقامات دو کمیسیون را ناقض قوانین دانسته و خود آنها را متهم به تقلب کرده است اسناد امرخیل و ده ها اسناد دیگر دال مرکزی برای نقض قوانین از سوی مقامات کمیسیون را دراختیار دارد. آقای اسپنتا هم درطی چند روزاعتراضات شدیدی به دو کمیسیون دارد و گفته است نهادهای بی اعتبارملی نمی توانند به کارهای انتخابات رسیدگی نمایند و این یک توهم است که از آنها انتظارداشته باشیم. خلاصه کلام اینکه قاضی و هیئت جوری از نظرتیم تحول دو کمیسیون است و از نظرتیم اصلاحات این سازمان ملل است که می تواند قضاوت نماید.امضای اسناد از نظرتیم تحول یک نوع قضاوت است و به همین علت از امضای اسناد سرباز می زند.
مجریان طلوع و آروزو: حال در مورد اصل سند می رویم در سند درکنار مساله تخنیکی به مساله سیاسی اشاره شده و در سند آمده که طرفین برای تشکیل حکومت وحدت ملی توافق کرده اند. ازنظرشما حکومت وحدت ملی چه تعریفی دارد و واقعا به چه معنی است؟
محمد ناطقی: اصل سند خروج از بحران شامل دو مولفه اساسی بعد تخنیکی و سیاسی است درمورد بعد تخنیکی آن صحبت شد اما درمورد بعد سیاسی آن که تشکیل حکومت وحدت ملی است باید تعریف شود این حرف شما کاملا درست است. همان گونه که کارشناسان امورسیاسی گفته اند حکومت وحدت ملی درشرایطی مطرح می شود که جامعه دریک بحران فرورفته باشد درحالات فوق العاده خطرناک و اضطراری که کلیت نظام و جامعه تهدید می شود درچنین شرایطی نخبگان سیاسی جمع می شوند برای نجات کشورشان اقدام به تشکیل دولت وحدت ملی می کنند. افغانستان دریک چنین حالتی قرارگرفته بود. آقای اسپنتا مشاورامنیت ملی چند روزپیش دریک سمینارگفت:دلایلی زیادی دارد که کابل سقوط کرده بود اگرکسی قبول ندارد بیاید من برایش ثابت خواهیم کرد. وی راه حل سیاسی برای چنین حالاتی را ضروری می داند. تعریف دولت وحدت ملی دریک چنین شرایطی دشوارطرح می شود. درتوافقنامه آمده است که تیم اول برنده انتخابات است و رییس جمهورطی فرمانی ازتیم دوم می خواهد که سمت اجرایی را به عهده بگیرد. البته رییس جمهورمقام اپوزیسیون را نیز ایجاد می کند حال رهبرتیم دوم می تواند رهبراپوزیسیون باقی بماند و کسی را به نمایندگی ازتیم خود به سمت اجرایی معرفی کند. سمت اجرایی درواقع همان نقش صدراعظم اجرایی را دارد.
این مرحله گذاربرای دو سال درنظرگرفته شده درطی دو سال حکومت شرایط برای تشکیل لویه جرگه قانون اساسی را فراهم می کند درلویه جرگه با اصلاحات درقانون اساسی مساله صدراعظم اجرایی قانونی می شود. دراین صورت باید نگاه ساختاری به مساله داشت یعنی توافقنامه درمسیرتغییرساختارنظام است. با این توافقات انتخاباتی شما از نظام ریاستی متمرکز به یک نظام صدارتی و درنهایت به نظام پارلمانی نزدیک می شوید. این می تواند تعریفی عام ازحکومت وحدت ملی باشد. دراین توافقنامه به مسایل تساوی مقامات اجرایی و رعایت انصاف نیزاشاره شده است و مقام ریاست جمهوری و سمت اجرایی با شورو مشوره هم کابینه و دیگر مقامهارا مقررو تعیین می کند. البته این طرح جزئیات ندارد ولی کلیات آن یک نوع اشاره به جزئیات هم دارد.
تیم های ازهردو جناح انتخاباتی تشکیل و روی موضوعات و جزئیات حکومت وحدت ملی و تفکیک صلاحیتهای آن باید کار نماید و همه مسایل را به گونه شفاف دسته بندی نمایند. بحث اساسی این است که این سند تا هنوز امضا نشده است خبرنگارپرسید که چرا در آن زمان امضا نشد البته این حرف درست است شاید فرصت نبود طیاره آقای جان کری روشن بود و متنها هم به زبانهای دری و پشتو تهیه نشده بود این ها می تواند دلایل عدم امضا باشد به هرصورت این سند امضا نشده دلیل آن برمی گردد به تیم تحول آقای اشرف غنی احمد زی ده روز مهلت خواست و حالا ده روز تمام می شود اما هنوز آماده گی برای امضا ندارد اگراین سند امضا نشود دراین صورت افغانستان باخطرات جدی روبرو خواهد شد ازهم اکنون کنگره آمریکا گفته است که کمکهای آمریکا بستگی به تشکیل دولت وحدت ملی دارد. درحال حاضرتیم تحول تحت فشارهای شدیدی قراردارد که این سند را باید امضا نماید می دانیم که این سند چند جانبه است حیثیت آمریکا و جامعه جهانی نیزگروگان آن شده است اگراین کار صورت نگیرد فکرنکنم متمردازامضای آن بخشیده شود. بارد موافقتنامه همه کمکها به افغانستان قطع خواهد شد.
