کارهای که باید انجام شود

کارهای که باید انجام شود

گفتگو با محمد ناطقی دیلمات و کارشناس مسایل سیاسی

مجری تلویزیون یک: اصولا چه تفاوتهای باید سیاست خارجی حکومت وحدت ملی با حکومت رییس جمهورکرزی داشته باشد؟ وچه کارهای باید انجام شود که درزمان ریاست جمهوری رییس جمهورکرزی انجام نشده است؟

محمد ناطقی : درمورد سیاست خارجی  و اینکه چه تفاوتهای باید دو حکومت گذشته و آینده داشته باشد، مسایلی مهمی و جود دارد که می باایست به آنها اشاره نمایم و با طرح این مسایل می توان دریافت که چه کارهای باید صورت بگیرد که نگرفته است و چه کارهای در سیاست خارجی  لازم است که دنبال شود که درواقع نشده است. من فکرمی کنم که سیاست خارجی افغانستان درعصر ریاست جمهوری آقای کرزی را باید به دو بخش دسته بندی کرد. فاز اول که ازبن 2001 شروع شد و تا سال 2007 ادامه یافت. دراین فازافغانستان سیاست خارجی درستی را با متحدان خود دنبال می کرد و رییس جمهورکرزی محبوب ترین رییس جمهور افغانستان درنزد متحدانش شناخته شد اجازه دهید درمورد خبرو خاطره ازمیزان محبوبیت و تاثیرگزاری رییس جمهورکرزی دراین سالها یاد نمایم فکرمی کنم درسال 2005 بود که رییس جمهوربه کاناد رفت و درپارلمان این کشورصحبت کرد. موضوع صحبت حضورنیروهای کانادایی درافغانستان و ادامه ماموریت آنها بود. رهبران کانادا در همان زمان با کشته شدن چند سربازشان توسط طالبان و همینگونه کشته شدن یک مقام دپلماتیک این کشور در افغانستان، این نگرانی برای شان خلق شده بود که حضور نیروهای کانادایی توام با تلفات و خطرات جدی خواهد بود آنها بحثی را درمورد ختم ماموریت شان از افغانستان راه انداخته بودند.

درمجلس نمایندگان کانادا دو نفرصحبت کرد یکی نخست وزیرکانادا و دیگری رییس جمهورکرزی. هردو درمورد ادامه ماموریت نیروهای بین المللی و نیروهای کانادایی در پارلمان صحبت کردند هدف شان این بود که مردم و پارلمان کانادارا دعوت به شکیبایی درمورد حضور سربازان شان در افغانستان نمایند.نخست وزیرکانادا برای تغییرافکارعمومی و متقاعد ساختن معترضان اشاراتی به فلسفه حضور سربازان کانادایی در افغانستان داشت واز آن بعنوان یک ماموریت انسانی نام گرفت و سعی کرد که مردم و پارلمان کانادارا متقاعد نماید که حضور سربازان شان برای  خدمت به انسانیت است.ولی به دلیل اینکه با لحن محکم و با اطمینان خاطرازادامه ماموریت سربازان کشور نتوانیست بخوبی دفاع نماید و به همین دلیل اظهارات صدراعظم کانادا برای اعضای پارلمان خیلی قناعت بخش تمام نشد اما رییس جمهورکرزی با لحنی و ادبیاتی به مساله اشاره کرد که تقریبا همه اعضای پارلمان آن کشور را متقاعد ساخت. خبرنگاران به طعنه و کنایه از صدر اعظم کانادا خرده گرفت که وی به اندازه رییس جمهور کرزی نتوانیست اعضای پارلمان را متقاعد نماید یعنی اینکه سخنان کرزی به مراتب روی نمایندگان پارلمان نسبت به صدر اعظم آن کشور تاثیرگزار بوده است. مفهوم این سخن برمی گردد به سیاست خارجی افغانستان و مناسبات بسیار دوستانه که رییس جمهور کرزی با متحدانش ایجاد کرده بود. خبرنگاران در فضیلت رییس جمهورمطالب زیادی می نوشت درباره کلاه ، چپن و لباس ملی رییس جمهورکرزی صفحات روزنامه های شان را پرمی کرد. این همه حسن نیت تنها یک دلیل داشت و آن مناسبات دوستانه با متحدان بین المللی افغانستان بود.

اما سیاست خارجی افغانستان پس ازسال 2007 تا زمان کناررفتن رییس جمهورکرزی باجامعه جهانی تغییرات فاحشی پیدا کرد دیگر مردم و دولت مردان آمریکا و رسانه های غرب هرگز درفضیلت رییس جمهورو آن همه خوبیهای که برایش می نوشت، دیگر نمی نوشت این مساله ازخود دلیل داشت حال شما خواهید پرسید که چه دلایلی داشت؟

مجری برنامه: دراین مورد نمونه های از بدی مناسبات افغانستان با متحدانش را می توان نام گرفت مثلا درچه مواردی اختلاف نظر پیدا شد و چرا ؟

محمد ناطقی: البته درمورد اینکه چرا و به چه دلیل بین رییس جمهورکرزی و غرب اختلاف نظر پیدا شد این را کسی نمی تواند توضیح دهد زیرا دلیل منطقی برای تبیین اختلافات گفته نشده است اما من می توانم ده ها نمونه  درمورد اختلاف نظر بین افغانستان و غرب را برای شما ردیف نمایم. مثلا درجنگ در مصالحه، در اسارت ورهایی زندانیان در عملیات شبانه و روزانه درموضع گیریهای سیاسی و درهمه چیز اختلافات شدید بین افغانستان و جامعه جهانی پیدا شد. درمورد جنگ اختلافات به این صورت مطرح شد رییس جمهورکرزی هرگزبا عملیات جنگی ناتو و ایساف درطی سالهای که گذشت روی خوشی نشان نداد و درموارد زیادی نیروهای غرب را متهم به کشتن مردم بیگناه افغانستان می کرد با عملیات شبانه به شدت و قاطعیت مخالفت کرد و با عملیات روزانه هم سرناسازگاری گرفت. رییس جمهور بارها به مقامات ناتو و فرماندهان و به مقامات سیاسی غرب می گفت که شما بی جهت قریه های افغانستان را بمباران می کنید ما درقریه های افغانستان تروریست نداریم تروریستها لانه هایش درآن سوی دیورند است بروید آنجاها رابمباران کنید مردم بیگناه ما را بنام تروریست نکشید ما تروریست نداریم و عملیات شما را نه درشب و نه در روز قبول نداریم شما مردم زنان کودکان ما می کشید. زندانیان که گرفته اید باید تحویل ما دهید این درست نیست که خارجیها درخاک افغانستان تبعه افغان را دستگیرو زندانی نماید. رییس جمهورکرزی شدید ترین مناقشات را درمورد زندانیان بگرام داشت و خواهان رهایی و تحویل گیری آنها گردید. اینها مواردی انکار ناپذیر ازاختلافات رییس جمهورکرزی با متحدان بین المللی شان بود. جالب است که گفته شود غرب دراین موارد تمامی خواسته های رییس جمهورکرزی را قبول کرد زندانیان بگرام را تحویل افغانستان داد و درنهایت همه آنها آزاد شد. مردم و تحلیلگران افغانی به شدت نسبت به سیاستهای رییس جمهورکرزی وآزادی زندانیان اعتراض داشتند.

یک مقام نزدیک به رییس جمهورکرزی که نمی خواهد ازوی نامی گرفته شود به من گفت: رییس جمهورکرزی به خوبی از اختلافات نظری که درآمریکا میان کاخ سفید و سازمان سیا و پنتاگون وجود دارد واقف است. وی می گفت: هرآنچه که رییس جمهورکرزی موضع گرفته است مورد حمایت سیا و پنتاگون و درمواردی خیلی زیادی مورد تایید جمهورخواهان است وی تاکید داشت که رییس جمهور بدون خواست و موافقت این بخش از مقامات آمریکا، کاری نکرده است هرآنچه گفته مورد تایید سیا و پنتاگون بوده است وی توضیح می داد که اصولا خود سیا و پنتاگون می خواست چنین کارهای صورت بگیرد تا آمریکا خودرا ازشرجنگ و گرفتاری افغانستان خلاص نماید و بعد برای توجیه افکارعمومی بگوید که رییس جمهور منتخب افغانستان نمی خواهد و ما نمی توانیم عملیات داشته باشیم و ما نمی توانیم از زندانیان دربگرام نگهداری نماییم وی می گفت دلشان خارج شدن از افغانستان است و دل شان می خواهد که خودرا ازشرجنگ لعنتی وطولانی افغانستان نجات دهد برای اینکه تبلیغات طالبان را خنثی نماید و افکارعمومی مردم افغانستان را هم با خودداشته باشد وبگویند که ما شکست نخورده ایم، اما همه عقب نشینهای ما در جنگ و صلح مطابق خواست رییس جمهور قانونی افغانستان بوده است و ما نمی خواهیم برخلاف وی عمل نماییم. بهرصورت چه این روایت درست باشد و یا نباشد قدر مسلم این است که رییس جمهورکرزی با مقامات رسمی کاخ سفید وزارت خارجه و سایرمتحدان افغانستان در اروپا، روابط و مناسبات شان به شدت آسیب دیده بود. دررسانه های غرب هم از رییس جمهورکرزی به شدت انتقادات می شد.

مجری تلویزیون خورشید: حالا که حکومت وحدت ملی روی کار آمده فکر می کنید چه تفاوتهای بین سیاست گذشته و آینده افغانستان پیش خواهد آمد ؟ وبه صورت مشخص اگربه آنها اشاره نمایید خیلی ممنون می شویم

محمد ناطقی: من البته همان گونه که رسانه دیگر به آن اشاره کردم و گفتم که سیاست افغانستان در دو فاز به گونه بسیار متفاوتی دچار دیگرگونی شد مرحله اول تا سال 2007 و مرحله دوم تا سال 2014 است فازاول مورد تایید است اما فازدوم به نفع مردم افغانستان نبود سیاست خارجی باید درخدمت منافع ملی باشد مرحله دوم به ضرر منافع ملی ما تمام شد. برخی گفته اند که ما درسیاست خارجی خود درهمین فازدوم هم گامهای مثبتی برداشته ایم بعنوان نمونه 19 تا پیمان استراتژیک بعد ازسال 2007 بین افغانستان و متحدانش منعقد شد این حرف درست است ولی نباید فراموش کنیم که چهل هشت کشورناتوو ایساف بارها به حکومت افغانستان گفتند که اگر چنانچه موافقت نامه همکاریهای امنیتی بین افغانستان و آمریکا امضا نشود، در آن صورت ما هیچ کاری به افغانستان نمی کنیم تمامی همکاریهای جامعه جهانی گره به امضای سند خورده است امریکه رییس جمهورکرزی هرگز آن را امضا نکرد و به این صورت ضربات بسیارسختی را مردم افغانستان متحمل شد این درست بخش ازمشکلات برمی گردد به طولانی شدن پروسه انتخابات ولی  این مساله حل می شد ضربه به منافع ملی ما ازناحیه رد موافقتنامه امنیتی بود.

فکرمی کنم با روی کار آمدن حکومت وحدت ملی درمورد سیاست خارجی در همین مدت کوتاه، اقدامات مهمی صورت گرفته است امضای سند دراولین روزکاری حکومت وحدت ملی، گامی بزرگی درسیاست خارجی است با امضای سند همکاری کمکهای وعده داده شده در شیکاگو و توکیو در دو ساحت امنیتی و ملکی، گرانتی شده است مبالغی که در دو کنفرانس توکیو و شیکاگو به افغانستان شده میلیاردها دالر درسال می شود در شیکاگو جامعه جهانی تعهد مالی بسیارکلانی را به نیروهای امنیتی افغانستان کرده است. چهارمیلیارد ویک صد میلیون دالر سالانه به نیروها امنیتی افغانستان کمک می شود و به همین پیمانه تعهدات مالی درتوکیو صورت گرفته است البته که کمکها ازمجاری قابل قبول و اطمینان به افغانستان صورت می گیرد. اینها اقدامات بسیار مهمی است که با سیاست خارجی گذشته ما متفاوت است. با همسایه ها بخصوص پاکستان ما مشکل اساسی داریم یکی از عمده ترین مشکلات ما مساله تروریستهای دو کشوراست. حکومت تازه به پاکستانیها گفته است که تروریستهای مورد نظر شما را که درخاک افغانستان باشندرا به مقامات پاکستان تحویل می دهد و گفته شده که مولوی فقیرمحمد رهبرشناخته طالبان پاکستان را به حکومت آن کشور تحویل می دهد این گام درجهت اعتماد سازی بسیارمهم و اقدام درست درسیاست خارجی است. حکومت وحدت ملی درساحت ملی و بومی هم اقدامات ارزشمندی را درمبارزه با فساد و اصلاحات درسیستم قضایی را روی دست گرفته است. جمع بندی تمامی گفته این است که تفاوتهای آشکاری بین سیاست گذشته و آینده حکومت افغانستان دیده می شود. حکومت وحدت ملی با امضای سند همکاری، جدی ترین مانع را ازسرراه خود بردشته است. همکاری با پاکستان نیزاز مهم ترین اقداما حکومت تازه است. نشانه خوبی وجوددارد که حکومت وحدت ملی درعرصه سیاسی خارجی و اصلاحات درسیاست و نظام مدیریتی را  روی دست گرفته است و اینهای کارهای است که رهبران تازه حکومت روی دست گرفته اند..