جاده مرگ

جاده مرگ

جاده مرگ درافغانستان،بخوبی گسترش یافته است.مهندسان شاهراه مرگ، شب وروزتلاش دارند که جاده مرگ بسوی افغانستان، توسعه یابد آنها درکارخود خیلی موفق هستند سال جدید خونهای زیادی ازمردم افغانستان به زمین ریخته شد.درطی کم ترازبیست روز،چهارعملیات خونین درکابل،قندهار،پلخمری تجربه شد.عملیات مرگبارجاده سوم شاه شهید واقع درکارته نو،هنوزشستشوی نشده است که دیروزخونهای دیگری به زمین ریخته شد.عملیات انتحاری روزجمعه ازسا عت چهار بعدازظهرآغازوتا ساعت یازده شب،ادامه داشت وپایان این جنایت،با ریزش خونهای زیاد درساعت یازده شب،اعلام شد.عملیات انتحاری سوم جوزا درحوزه استحفاظی صورت گرفت که شدید ترین تدابیرامنیتی درآن،اعمال می شود.

وزارت داخله،سفارت هلند ودفترسازمان مهاجرت متعلق به ملل متحد،ازنقطه های شهرکابل است که ورود دراین نواحی کاربسیارسختی است.نمی دانیم تروریست ها چه گونه وارد این منطقه شده وهفت ساعت جنگ را ادامه داده است.مجموع تروریستها، پنج نفرگزارش شده اند.این گروه،دیروز باعث نگرانی وپریشانی زیادی،شهروندان عزیزکابل گردید.مردم، خاطره کشتارهولناک حزب اسلامی درشاه شهید را هنوزدرحافظه داشت واین خونها ازجاده شاه شهید،شسته نشده است که خونها ی تازه درحوزه استحفاظی وزارت داخله،ریخته شد.اهالی کابل هرلحظه منتظرپایان عملیات خون وشنیدن اخبارپایانی بود.نتایج این گونه کشتاردرمورد تروریستها،ازقبل قابل پیش بینی است.هرکسی می داند که همه تروریستها،کشته می شوند دراین مورد شکی وجود ندارد.این موضوعی است که خود انتحاری آن را برگزیده.

نگرانی که وجود دارد این است که مردم بیچاره وگیرافتاد درمیدان جنگ،چه قدرتلفات داشته وچه اندازه به خانه وزندگی شان خساره وارد شده است.شب ساعت یازده تلفات به این صورت اعلام شد که سه نفرازمردم بشمول یک پولیس کشته شده اند وبیش ازدوازده نفرزخمی گردیدند. پنج انتحاری تماما ازبین رفته اند.مهارت پولیس ونیروهای امنیتی،ستایش شده اند.عملیات شب گذشته را،ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان بدوش گرفت.وی ازیک مکان نامعلومی به رسانه ها گفته است که هدف ازعملیات کابل حمله به یک مهمانخانه خارجی وابسته به سازمان ملل بود. دفترسازمان مهاجرت وابسته به سازمان ملل مورد حمله قرارگرفت.نمایندگی ملل متحد درکابل امروزاعلام داشت که عملیات شب گذشته هیچ تاثیری روی کارها وماموریت شان درافغانستان، نمی گذارد.

رییس جمهوردریک اظهارنظر،ریشه عملیات تروریستی را دردست پاکستان اعلام داشت.حزب اسلامی به رهبری حکمتیار،عملیات شاه شهید را بدوش گرفت وعملیات خونین درشورای ولایتی پلخمری را گروه طالبان،بدوش گرفت.بازهم در"عینه مینه" قندهار،مجمتع مسکونی محمود کرزی مورد، شدید ترین حمله تروریستی قرارمی گیرد وتلفات وخسارات سنگینی به مردم وارد می گردد.محمود کرزی دوروزبعد درمجمتع مسکونی خود حاضرمی شود ودریک گردهمایی دراین مجمتع اظهارداشت که حکومت افغانستان،فاسدترین حکومت است وی ضمن حمله شدید به سیاست حکومت ومساله فساد،قیوم کرزی برادرخودرا بعنوان کاندید ریاست جمهوری سال2014 اعلام داشت.این گونه موضع گیریها واعلام کاندیداتوری قیوم کرزی،صداقت گفته های محمود کرزی را تقلیل داد.منتقدان می گویند: گفته های محمود کرزی واین که حکومت را مورد حمله وانتقاد قرارداده وگفته است که حکومت افغانستان فاسد است را نباید،جدی وصادقانه دانست.

امروز،روزنامه های غرب درپیوند با عملیات روزجمعه نوشته اند که جاده مرگ بطرف افغانستان گسترش یافته است.تحلیل گران غربی گفته اند که تیره گی مناسبات کابل واسلام آباد،شرایط برای گسترش جنگ را ازهرزمانی بشترکرده است.آنها گفته اند که دشمنی کابل واسلام آباد،به صلح  افغانستان کمک نمی کند.جنگ درافغانستان توسعه بشتری می یابد. اخباری دردست است که هزاران طالب ازمدارس پاکستان،درسهای شان را تعطیل کرده وآنها را سازماندهی کرده،وارد جنگهای افغانستان می کنند.درولایت هلمند ولسوالی سنگین،اولین بار،شاهد عملیات هجومی وجبهه ای طالبان هستیم.گروهای زیادی سوار برداتسونهای شان وارد ولسوالی سنگین می شود وچندین ساعت با نیروهای امنیتی درگیرمی شوند.هویت افراد کشته شده درهلمند نشان می دهد که همه طالبانی هستند که ازمدارس پاکستان بیرون شده ووارد افغانستان شده اند.

استخبارت همسایه نسبت به موقف گیری افغانستان،با حساسیت زیادی،برخورد می کند.هند برای پاکستان،خصم آشتی ناپذیراست کابل وقتی که اعلام می کند که لیست همه تجهیزات نظامی را روی میزهند گذاشته ومنتظرپاسخ ازسوی کشورهند می باشد.دراین صورت ازپاکستان چه انتظاری باید کشید.این بسیارسخت است که افغانستان بتواند توازن وتعامل بین هند وپاکستان برای خود ش نگهدارد.این مساله قابل درک است ولی همانگونه که رییس جمهورگفته است هند دوست بزرگ وپاکستان برادردوقلوافغانستان است.این مساله دورازامکان نیست که بتوان توازن وتعادل را بین دهلی واسلام آبا د حفظ کرد.این کارسخت،امکان دارد وعملی هم می شود.مگرافغانستان درطی یازده سال مناسبات خود را با تهران وواشنگتن،بخوبی حفظ نکرده است که کرده است.این خیلی جالب است که هردوکشوربه دفتررییس جمهورکرزی،پول می رسانده اند.این نشانه همان توازن درسیاست خارجی است که افغانستان آن را بخوبی بکارگرفته است.افغانستان می توانست با حفظ مناسبات وحسن همجاری وحتی گامهای درجهت حل برخی ازمناقشات ،اعتماد پاکستان را با خود داشته باشد.کاری که خیلی موفقانه درمورد تهران وواشنگتن مورد تجربه قرارداد.

اما افغانستان بجای ایجاد فضای اعتماد،عمدا دست بکارهای زده است که وحشت وحساسیت پاکستان رابرانگیخته است.دامن زدن به مساله غیرقابل حل "خط دیورند" دراین شرایط وتا کید به این مساله که مرزافغانستان خیلی جلوترازخط موهومی دیورند است،طبیعی است که پیامد های بدنبال دارد.افغانستان آگاهانه این کاررا کرده است ومی خواهد  این سوی سکه را درسیاست خود تجربه نماید. سکه که مرحوم داوود خان درزمان خود،سخت ترین فشارها را به پاکستان وارد ساخت.برخی ناسیونالیستهای وطنی،مشوق همین مساله هستند که باید باپاکستان ازموضع زورحرف زد واین کشورغیرازمنطق زوردیگرچیز"حالی" شان نمی شود.گاهی تیوریسینهای کابل تاکید روی تغییر جغرافیای جنگ را نیز داشتند.استفاده ازسکه مرحوم داوود خان درست است ولی این جهت قضیه نمی با ایست مطالعه می شد.

آمریکا بلافاصله درمورد خط مرزی افغانستان علیه افغانستان موضع می گیرد واعلام می کند که ازنظراین کشورخط مرزی وبین المللی همان خط " دیورند" است ایا حمایت صریح ترازاین درقاموس سیاست وجود دارد که ندارد واین حمایت را ازپاکستان، همه کشورهای غربی بخصوص آمریکا درحساس ترین مساله خط دیورند داشته اند.مرحوم داوود وقتی که ازسکه وکارت" اتک بجای "دیورند" استفاده می کرد، بزرکترین قدرت جهانی را با خود داشت.اتحاد جماهیرشوروی درهمان زمان می خواست که چنین شود وپاکستان بعنوان مهره غرب درمنطقه ومانع ازتوسعه کمونیستها باید،تحت فشارقراربگیرد.مرحوم داوود درمساله دیورند حمایت کامل شوروی وهمه متحدانش را با خود داشت اما حالا کی ازداعیه افغانستان حمایت می کند هیچ کشوری دردنیا ازاین داعیه پشتیبانی نمی کند.

البته که خط دیورند مساله داخلی وملی افغانستان است واین کشورمی تواند این مساله درشرایط  مناسب با داشتن اسناد ومدارک تاریخی وحقوقی مطرح نماید این حق افغانستان است.اما آگاهان سیاسی درکشورگفته اند که طرح مساله درحال حاضربا چنین شرایط سخت،بسود افغانستان نبوده است.پاکستان همسایه شرقی ما با داشتن گروها وشورشیان،می تواند درد سرهای بزرگی برای ما فراهم نماید موج بیرحمانه کشتارووارد شدن حزب اسلامی درفازعملیات انتحاری همه اش برمی گردد به مداخلات پاکستان. هزاران طالب مدرسه درسهای شان را، رها کرده وبا پوشیدن لباسهای انتحاری،وارد افغانستان می شوند.جاده مرگ را کی توسعه می دهد.این حرف را تحلیل گران غربی ویا هرکی گفته باشد که تیره گی روابط کابل واسلام آباد،دامنه کشتاردرافغانستان را توسعه می بخشد،ملموس ترین مساله است. مردم با چشم سر،شاهد هستند که هرروزدرخانه وکاشانه شان کشتاروانفجارصورت می گیرد ومردم به وضوح مشاهده می کنند که جاده مرگ طرف افغانستان کانکریت وتبدیل به" شاهراه مرگ" شده است.

گزینه های ثلاثه

گزینه های ثلاثه

گزینه های ثلاثه پس ازسال دوهزارچهارده،طرح می شود.تردید نداشته باشیم با خروج نیروهای خارجی،درسال2014 یک خلاء ایجادمی شود،این خلاء باید به نحوی پرشود،رییس جمهورافغانستان با ایجاد روابط ومناسبات وامضای قرارداد های مهم نظامی می خواهد،خلاء بیرون شدن نیروهای بین المللی را، به نحوی پرنماید.غرب هم تاکید دارد که خلاء ایجاد می شود ولی با دوگزینه دیگرمی توان آن را جبران کرد،یکی اینکه نیروهای افغانستان تقویت می شود.آنها برای این مساله بلحاظ کمی،جمعیت352 هزارنیرو را برای افغانستان تا سال2017  درنظرگرفته اند.درکناراین موضوع، به عنا صردیگری نیزمبادرت می ورزد وآن،ماموریت آموزش،تجهیزومشوره دهی نیروها افغانستان است.

آقای راسموسن درآخرین نشست سران ناتودربروکسیل درماه گذشته به هردوگزینه،اشاره داشت.نیروهای افغانستان به رقم 352 نفربالا می رود ونیروهای بین المللی پس ازسال 2014 آنها را آموزش،تجهیز واصول مشوره دهی خود را به پیش می برند.رهبران ناتو با اطمینان خاطراعلام داشته  اند که خلاء امنیتی ونظامی را به این صورت جبران می کنند ودیگرهیچ نگرانی وجود ندارد.ظاهرا چنین بنظرمی رسد که برنامه های رییس جمهورکرزی درجهت دیگروکمی متفاوت ترازگذشته،طرح شده باشد.سفررییس جمهوربه هند وامضا قرارداد های بزرگ امنیتی ونظامی ودرخواست خرید تجهیزات باید درجهت متفاوت ازگذشته تفسیرشود.مناسبات افغانستان پس ازسال2001 وحضورنیروهای بین المللی بگونه تعریف شده بود که افغانستان متحد غرب است ولی بارویداد های اخیردرمناسبات افغانستان وغرب این گونه احساس می شود که کمی تمایل وتفاوت درسیاست افغانستان باید ایجاد شده باشد.

شکی وجود ندارد که این تمایلات به یک نحوی هماهنگ باغرب باید باشد ولی درهرصورت پس ازسال2014 افغانستان، شاهد تحولات مهمی خواهد بود.مقدمات این دیگرگونی نمایان شده.رییس جمهورمعامله بزرگی تسلیحاتی باهند را به امضا می رساند وبه این صورت پای هند بشتربه افغانستان کشیده خواهد شد، امری که ازهم اکنون معلوم شده است، پاکستان نسبت به این توافقات بزرگ امنیتی بی تفاوت نمی ماند هرگزبرای این کشوراین نوع مناسبات، قابل تحمل نیست کاری که پاکستان درپیش خواهد گرفت،این است که نیروهای شورشی وخشونت طلب را تقویت می کند.هجوم گسترده طالبان درولایت هلمند ولسوالی سنگین نشانه این نوع حمایتها باید باشد. بنابراین پس ازسال 2014 سه گزینه را می توان به این صورت پیش بینی ودسته بندی کرد:

گزینه اول این است که بارفتن نیروهای بین المللی ازافغانستان،راه مقابله با گروهای شورشی اما با سازبرگ های نظامی ازنوع هندی،وروسی ادامه می یابد.نکته دوم هم این است که کشورهای منطقه،نقش عمده وبرجسته تری درپیش خواهد گرفت.شکی نیست که نیروهای ناتو ازافغانستان بیر ون و خلا ایجاد می شود.حال این خالی گاه دردوعرصه امنیتی ونظامی چه گونه پرخواهد شد.گزینه اول به این صورت تقویت می شود که جنگ با نیروهای شورشی وتهدیدات امنیتی ادامه می یابد یعنی دلایلی زیادی وجود دارد که جنگ ادامه یابد زیرا ماهیت جنگ استخباراتی است.استخبارات زیادی درقضیه درگیرشده واین عوامل می تواند شورشیان را به آدرسهای دیگری،تشویق نماید.این مساله ازسوی شوروی وهند مخفی نیست این دوکشوربزرگ منطقه ای، به شدت نگران مسایل امنیتی خود می باشند.

شکی وجود ندارد که گروهای شورشی خصومتها زیادی با هند وشوروی می تواند داشته باشند گروهای هستند که درحال جنگ با این دوکشورهستند.چچنیها،حزب اسلامی ازبکستان گروهای افراطی درتاجیکستان،به یک نحوی درگیرجنگ با روسیه می باشند.هند هم گرفتاریهای زیاد امنیتی ازناحیه گروهای افراطی مثل لشکرطیبه،سپاه صحابه ودیگرجدایی طلبان کشمیررا دارند.هند وپاکستان هرکدام درامورامنیتی هم دیگرمداخله دارند به همین دلیل است که مقامات هند وروس گفته اند پس ازسال 2014 جنگ ادامه پیدا می کند وگزینه غیرازمقابله وسرکوب شورشیان وجود ندارد فکر مقابله درحال حاضردرمسکوودهلی مورد بحث است واین فکرکه با شورشیان باید مقابله نظامی شود را منتفی ندانسته اند.این مقابله می تواند با حضورچشم گیرنظامی درافغانستان ومعاملات تسلیحاتی وارسال سازبرگ های نظامی به افغانستان انجام شود.روسیه ده ها فروند هلیکوپتربه افغانستان تحویل داده است وقراراست تسلیحات بشتربه افغانستان فرستاده شود.قرارداد مهمی تسلیحاتی باهند نیزدرهمین خط تعبیرمی شود. خط مقابله با شورشیان پس ازسال 2014 گزینه جدی وفعال وانکارپذیردانسته شده است.

گزینه دوم می تواند سیاسی باشد به این معنی که راه های حل سیاسی  شناسایی ومطالعه شود.این گزینه ازسوی غرب بسیارتشویق می شود.آنها بخصوص انگلیس تاکید دارد که هیچ راه حل نظامی برای جنگ افغانستان وجود ندارد یگانه راه حل،همان گفتگو ومشارکت دادن شورشیان درقدرت است.گزینه سیاسی،درمتن سیاست غربیها قراردارد واما این گزینه درسیاست روسیه وهند،کم رنگ است این مساله دلیل دارد.هندیها با کی مذکره نمایند امکان گفتگو درسیاست هند با گروهای افراطی وجود ندارد پاکستان همسایه هند این اجازه رابه گروهای شورشی نمی دهد که آنها با هند وارد گفتگو شود.هیچ زمینه مذاکره باهند وجودندارد درمورد روسیه هم همین گونه  است.روسها درگیریهای با شوریشان درچچن ازبکستان وتا جیکستان داشته اند. گزینه مذاکره روسها با شورشیان خیلی اندک است.به همین دلیل، کسی نمی تواند به جرئت بگوید که درگروه شانگهای، گزینه مذاکره با شورشیان می تواند وجود داشته باشد.چین که خیلی علاقمندی برای داشتن رابطه با طالبان درافغانستان را دارد،هزگزاجازه نمی دهد با شورشیان "ایلغور"برای حل مشکلات،وارد گفتگو شود.گزینه مذاکره درحوزه سیاست شرقی خیلی کم رنگ است.

اما همین گزینه درحوزه فکر غربی خیلی پررنگ وجدی است.پاکستان بعنوان کشوریکه بسترجغرافیای کشورش دراختیارشورشیان طالب قراردارد،هرگونه باب گفتگوی طالبان را با غرب می تواند فراهم نماید به همین دلیل است که آقای هالبروک درسیاست واستراتژی خودبه این نتیجه رسیده بود که مساله شورشیان باید ازطریق اسلام  اباد حل شود.غربیها بشمول کشورهای عربی ،بسیارعلاقمند هستند که با طالبان مذاکره صورت بگیرد قطر،جدی ترین ادرس مذاکرات درآینده خواهد بود وطالبان درحال حاضردراین کشوربرای گفتگو، بساط را فراهم کرده است.

گزینه سوم درحوزه فکری شرق خیلی اهمیت دارد.یک دپلمات روس می گوید: ریشه بزرگی  ازمشکلات وجنگ درافغانستان وظهورنیروها تروریسیتی درپاکستان وسربازگیری گسترده ازمیان فقیرترین گروهای اجتماعی وآواره گان افغان درپاکستان،عوامل فقروتنگ دستی وگرسنگی بوده است وی می گوید این موضوع بدرستی شناسایی شده است .این دپلمات روس می گفت: ما پس ازسال 2014 روی گزینه فقرزدایی اهمیت زیادی قایل هستم.وی می گفت: روسیه ومتحدان منطقه ای شان که شامل هند وچین می شود،گزینه سوم وفقرزدایی را بصورت جدی مورد مطالعه قرارخواهیم داد. گروه شانگهای، بسیارتمایل دارد که با ایجاد وتسهیلات سرمایه گزاری درافغانستان،بتواند فقرزدایی نماید وی دراین مورد غرب را، سخت ملامت می کرد که درطی این یازده سال درافغانستان روی این گزینه اصلا فکروبرنامه اساسی راه نیانداخت وغرب درفقروفلاکت مردم،مقصروملامت است.گزینه های ثلاثه پس ازسال 2014 به این صورت که برشمردم مطرح می شود.

البته ازاین سه گزینه،جنگ،سیاست وفقرزدایی،گزینه سوم اهمیت زیادی دارد.این گزینه ها،دریک رابطه ارگانیک قابل بحث می تواند باشد امکان اینکه گزینه های سه گانه را ازهم جدا کرد،وجود ندارد.ولی مهم ترجیحات واولویت بندی است.گزینه فقرزدایی می تواند پس ازسال 2014 درمقام نخست ، ازاولویت قراربگیرد.سرمایه گزاری گروه شانگهای می تواند بخش بزرگی ازبیکاری وفقررا حل نماید.امروزملیونها مهاجردرکشورهای خارجی بدلیل نبود کاروفقرمزمن،پناه برده اند وهرروز هزاران جوان ازافغانستان می گریزند وبه کشورهای همسایه بخاطرکاروزندگی،آواره می شوند وبا هزارخطروقبول مرگ ،خودرا به آنجاها می رسانند.هریک ازسه گزینه پس ازسال دوهزارچهارده،می تواند،تاثیرگزاری زیادی روی مساله افغانستان داشته باشد.

این گونه پیش بینی می شود که غرب ترجیحاتش همان گزینه سیاسی بجای راه حل نظامی باید باشد.البته آنها همزمان ازهردوگزینه جنگ وراه حلی سیاسی، ازباب ناگزیری استفاده می کنند وحکومت افغانستان درحال حاضروپس ازسال 2014،نیزازباب ناگزیر،هم جنگ وهم مذاکره را، به پیش خواهدبرد جنگ یک مساله تحمیلی برای حکومت ومردم افغانستان بایدباشد.کسی درافغانستان عاشق جنگ نیست وکسی آنرا انتخاب نکرده این مساله برمردم افغانستان تحمیل شده است برای بیرون رفت  ازآن دوگزینه شدت جنگ ومقابله ووارد شدن به مذاکرات درنظرگرفته شده درحال حاضردوفازجنگ وصلح به صورت نا متوازن به پیش می رود .ابعا د خشونت شدید تر وشدید می شود عوامل آن یکی بیرون شدن نیروهای بین المللی ودیگری خراب شدن مناسبات سیاسی بین کابل واسلام آباد دانسته شده است.پس ازسال دوهزارچهارده می تواند این وضعیت ادامه داشته باشد ویا اینکه اولویت های هریک ازسه گزینه" مقابله نظامی، راه حل سیاسی وگزینه فقرزدایی واولویت به مسایل زندگی مردم، تغییرنماید.بدون تردید مردم افغانستان پس ازخروج نیروهای بین المللی درسال 2014 با درجه بندی هریک ازاین سه گزینه رو خواهد شد.